moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Blisko Marszałka. Adiutanci Piłsudskiego

Życiorysy aż trzydziestu sześciu oficerów zawiera słownik biograficzny „Adiutanci Marszałka Józefa Piłsudskiego”. Większość z nich służyła w Legionach. Kilku należało do najbardziej zaufanych ludzi Marszałka, znających jego tajemnice, także prywatne. Poznawanie ich biogramów to cenna lekcja, dzięki której lepiej można zrozumieć historię II Rzeczypospolitej.

Walery Sławek, Aleksander Prystor i Czesław Świrski to współtowarzysze Piłsudskiego z czasów Organizacji Bojowej PPS i uczestnicy kierowanej przez niego akcji pod Bezdanami w 1908 r. Dwaj pierwsi byli najbliższymi współpracownikami Marszałka także w II Rzeczypospolitej. Świrski to ojciec chrzestny jego córki Jadwigi.

Pierwszym adiutantem Piłsudskiego był Tadeusz Żuliński. Objął służbę w sierpniu 1914 r., przed wymarszem I Kompanii Kadrowej. Dowodził nią Tadeusz Kasprzycki, późniejszy adiutant Piłsudskiego i jego następca na stanowisku ministra spraw wojskowych. Żuliński, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej, zginął w 1915 r. na Wołyniu, walcząc w szeregach Legionów. Piłsudski pożegnał go – jako jednego z nielicznych swoich oficerów – specjalnym rozkazem. Ponad dziesięć lat później Marszałek przybył do Nieświeża, by złożyć order Virtuti Militari na trumnie swego adiutanta, Stanisława Radziwiłła, poległego w 1920 r. podczas wojny z bolszewicką Rosją.

Zdjęcie z okładki: Józef Piłsudski i Bolesław Wieniawa-Długoszowski (obok niego) z oficerami Adiutantury Generalnej. Belweder, 1919 r. Fot. zbiory CBW.

Ulubieńcem i zaufanym człowiekiem Marszałka był Bolesław Wieniawa-Długoszowski, adiutant w czasach legionowych i od 1918 r. do końca wojny Polski z bolszewicką Rosją. Do biogramu Wieniawy można dodać, że był świadkiem aktu powrotu Piłsudskiego do Kościoła katolickiego w 1916 roku, a także świadkiem na ślubie Marszałka z Aleksandrą Szczerbińską.

Życie codzienne Piłsudskich w Sulejówku obserwował z bliska Michał Galiński, adiutant w latach 1923–1926. Towarzyszył Marszałkowi podczas słynnego spotkania z prezydentem Wojciechowskim w maju 1926 r. na moście Poniatowskiego. Był tam również obecny Kazimierz Stamirowski, który siedem lat wcześniej nie dopuścił do aresztowania Piłsudskiego w Belwederze, podczas próby zamachu stanu.

W 1931 r. adiutantem Marszałka został Mieczysław Lepecki. Pełnił służbę w budynku GISZ w Alejach Ujazdowskich, gdzie swoje mieszkanie i gabinet służbowy miał Piłsudski. To właśnie tam Marszałek spędzał po 1926 r. może i więcej czasu niż w Belwederze. Lepecki, jako jedyny z adiutantów, opublikował wspomnieniową książkę.

Sąsiadem Marszałka w GISZ był Marcin Woyczyński, jego osobisty lekarz i nieformalny adiutant, stary znajomy jeszcze sprzed I wojny (był członkiem PPS). Wraz z Lepeckim towarzyszył Piłsudskiemu podczas urlopów. Na krótko przed śmiercią Marszałka Woyczyński stracił swoją funkcję i mieszkanie w GISZ z powodu podejrzeń, że jego żona utrzymuje kontakty z komunistami. Ta sprawa nie została w pełni wyjaśniona.

Tajemnic związanych z oficerami, którzy byli adiutantami Marszałka, jest więcej. Profesor Paweł Wieczorkiewicz uważał, że sowieckim agentem mógł być Tadeusz Kobylański, attaché wojskowy w Moskwie w latach dwudziestych, a późnej naczelnik Wydziału Wschodniego MSZ. Biogram Lucjana Miładowskiego zawiera informację, że – według Zbigniewa Cieślikowskiego, autora książki o gen. Włodzimierzu Zagórskim – był on związany z prawdopodobnym zamordowaniem generała po przewrocie majowym.

Jerzy Potocki, adiutant podczas wojny z bolszewicką Rosją, został wysłany w 1933 r. przez Piłsudskiego z misją polityczną do Paryża. Prof. Piotr Wandycz uważał, że jej istotą był sondaż w sprawie wojny prewencyjnej przeciw Niemcom. Ale sam Potocki utrzymywał we wspomnieniach, że chodziło o przeciwdziałanie nad Sekwaną niechętnej Polsce polityce czeskiej.

Aleksander Hrynkiewicz należał do ostatnich adiutantów Marszałka. Swoją służbę pełnił od początku 1935 r. Pozostawił zapiski o dramatycznych ostatnich miesiącach choroby Piłsudskiego i o jego śmierci.

We wrześniu 1939 r. poległ podczas wojny z Niemcami Marian Pacholski, były adiutant Marszałka. Wśród ofiar zbrodni katyńskiej znaleźli się Czesław Parczyński i Konrad Zembrzuski. W ZWZ-AK służył Kazimierz Stamirowski. Został zamordowany w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym w Auschwitz.

Biogramom towarzyszą reprodukcje kart z akt personalnych znajdujących się w Centralnym Archiwum Wojskowym. Publikacja zawiera również kilkadziesiąt zdjęć Piłsudskiego z adiutantami.

Książkę pod redakcją naukową Jana Tarczyńskiego i Andrzeja Czesława Żaka wydała Centralna Biblioteka Wojskowa. 

Tomasz Stańczyk , dziennikarz zajmujący się tematyką historyczną

autor zdjęć: zbiory CBW

dodaj komentarz

komentarze


Zmiana warty w PKW Liban
 
„Feniks” wciąż jest potrzebny
Jesień przeciwlotników
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
„Jaguar” grasuje w Drawsku
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Polskie „JAG” już działa
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Homar, czyli przełom
Wojsko otrzymało sprzęt do budowy Tarczy Wschód
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Podziękowania dla żołnierzy reprezentujących w sporcie lubuską dywizję
„Szczury Tobruku” atakują
Ustawa amunicyjna podpisana przez prezydenta
Olympus in Paris
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
Pożegnanie z Żaganiem
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Fundusze na obronność będą dalej rosły
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Jak Polacy szkolą Ukraińców
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Determinacja i wola walki to podstawa
Olimp w Paryżu
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Ostre słowa, mocne ciosy
Co słychać pod wodą?
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Bój o cyberbezpieczeństwo
Medycyna „pancerna”
Terytorialsi zobaczą więcej
Zyskać przewagę w powietrzu
Ogień Czarnej Pantery
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Cele polskiej armii i wnioski z wojny na Ukrainie
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Szkoleniowa pomoc dla walczącej Ukrainy
Aplikuj na kurs oficerski
Czworonożny żandarm w Paryżu
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Mniej obcy w obcym kraju
Transformacja wymogiem XXI wieku
Użyteczno-bojowy sprawdzian lubelskich i szwedzkich terytorialsów
Setki cystern dla armii
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
Srebro na krótkim torze reprezentanta braniewskiej brygady
Wybiła godzina zemsty
Karta dla rodzin wojskowych

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO