Naszą ideą jest stworzenie w Polsce społecznego ruchu na rzecz świętowania niepodległości i radości z jej odzyskania – mówi Michał Dworczyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej. Na stulecie odzyskania niepodległości w całym kraju mają stanąć pomniki w formie kamiennych kolumn zwieńczonych orłem w koronie. MON ogłosiło właśnie konkurs na projekt takiego obelisku.
Pomysł budowy pomników na stulecie odzyskania niepodległości to inicjatywa społeczna. Ministerstwo Obrony Narodowej wsparło ją swoim programem „Kolumny Niepodległości”. – Program ma zachęcać do upamiętnienia lokalnych wydarzeń związanych z historią naszego kraju. Dzięki temu każdy będzie mógł poczuć, że dzieje jego rodziny i regionu też są częścią historii niepodległości Rzeczypospolitej – mówi wiceminister obrony Michał Dworczyk. Jednocześnie podkreśla, że to również „forma promowania dumy narodowej i patriotyzmu, także w wymiarze lokalnym”.
Orły niepodległości
W ramach programu w całym kraju zostaną wybudowane w przyszłym roku pomniki w formie kamiennych kolumn. – Ważne jest, aby w przestrzeni publicznej po tych obchodach pozostały dla przyszłych pokoleń materialne ślady naszego wspólnego narodowego dziedzictwa, ukazujące zarówno wartości ogólnonarodowe, jak i regionalne czy lokalne odcienie naszej polskiej historii. Powinny one przyczyniać się do budowania naszej wspólnej polskiej pamięci, a także ukazywać dziedzictwo materialne i niematerialne ważne dla lokalnych społeczności, w tym to związane z Kresami I i II Rzeczypospolitej – mówi dr Piotr Łysoń, pomysłodawca akcji, fizyk, ekonomista i urzędnik państwowy. Dodaje, że inspiracją były dla niego pomniki upamiętniające powstanie styczniowe w 1863 roku, które stoją w wielu miejscach, głównie na wschodzie Polski.
Program MON-u nawiązuje również do upamiętniania dziesięciolecia niepodległości w 1928 roku, kiedy dzięki inicjatywom lokalnych społeczności i władz powstawały w kraju pomniki niepodległości, często w formie kolumn z orłem zrywającym się do lotu i ze zrzuconymi kajdanami. Taki obelisk, dzięki składkom kolejarzy, stanął np. w Kielcach przed dworcem kolejowym. Podobny, choć skromniejszy, wzniesiono w Czosnowie w powiecie nowodworskim przed remizą Ochotniczej Straży Pożarnej. Obelisk zwieńczony kolumną z orłem poświęcony poległym w powstaniach narodowych oraz w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku odsłonięto także na rynku w Wysokiem Mazowieckiem. Również w podkrakowskich Bolechowicach mieszkańcy na dziesięciolecie niepodległości ufundowali kamienny obelisk.
– Chcemy, żeby obeliski na stulecie niepodległości także miały formę kamiennych kolumn zwieńczonych orłem w koronie zrywającym się do lotu, ponieważ jest to czytelny symbol odzyskania przez nasz kraj wolności – mówi Zbigniew Ciosek, zastępca dyrektora Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa MON, koordynator programu. Dokładny projekt artystyczno-architektoniczny obelisku zostanie wyłoniony w ogłoszonym właśnie przez MON konkursie. – Liczymy na ciekawe pomysły, projekty kolumny klasycznej formy w nowoczesnym ujęciu – dodaje dyrektor.
Na dziedzińcu, placu i skwerze
Pomnik powinien mieć trzy warianty rozmiarów: niewielkiej kolumny, która mogłaby stanąć np. na dziedzińcu instytucji, średniego kilkumetrowego obelisku do postawienia na placu lub skwerze oraz dużego monumentu wkomponowanego w większy plan urbanistyczny, np. centralnego parku miejskiego.
Na każdym pomniku zostanie wyodrębnione miejsce na cztery pamiątkowe tablice. Jedna będzie poświęcona stuleciu niepodległości. Treść trzech pozostałych zaproponują samorządy, instytucje czy firmy, które wzniosą obelisk. – Napisy na nich mogą uczcić wydarzenia ważne dla danej społeczności, związane z historią regionu, np. bitwy, lokalnych bohaterów czy stacjonujące tam oddziały – tłumaczy Ciosek.
Zwycięski projekt kolumny ma zostać wyłoniony do końca roku. Potem społeczności lokalne będą zgłaszać miejsca, w których staną obeliski. Pomysłodawcą mogą być samorządy, bo to one najczęściej dysponują terenem umożliwiającym ustawienie pomnika, a także instytucje publiczne, organizacje pozarządowe, osoby fizyczne lub prawne, np. kombatanci, grupy rekonstrukcyjne, stowarzyszenia proobronne czy harcerze.
Ideą już zainteresowane są władze samorządowe m.in. Piławy Górnej na Dolnym Śląsku. – Taki pomnik byłby w naszej miejscowości symbolem uczczenia setnej rocznicy niepodległości Polski, przypominającym o tym ważnym wydarzeniu, a jednocześnie miejscem, wokół którego w przyszłości odbywałyby się uroczystości patriotyczne – mówi Zuzanna Bielawska, burmistrz miasta.
Podmiotom realizującym budowę kolumn MON udostępni na licencji dokumentację architektoniczno-artystyczną projektu (szczegóły resort obrony poda w kolejnym etapie realizowania projektu). Jednocześnie ministerstwo ogłosi konkurs na przyznanie dotacji na wsparcie budowy obelisków. W budżecie resortu przeznaczonym na obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości zaplanowano na ten program 5 mln zł.
Odsłonięcie kolumn niepodległości planowane jest na przyszły rok, około 11 listopada. – Istnieje możliwość kontynuacji projektu w ramach następnych rocznic niepodległościowych, np. związanych z wojną polsko-bolszewicką czy powstaniami śląskimi – dodaje dyrektor Ciosek.
autor zdjęć: Grafika PZ
komentarze