moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Wyprawa Brygady Strzelców Karpackich do Ziemi Obiecanej

2 lipca 1940 roku gen. Alfred Reade Godwin-Austin, dowódca sił brytyjskich Palestyny, Transjordanii i Cypru, które liczyły wówczas około 30–40 tysięcy żołnierzy wydał rozkaz witający Brygadę Strzelców Karpackich. Ze swoimi prawie czterema tysiącami żołnierzy była wówczas istotnym wzmocnieniem. Tym bardziej że Brygada przybyła z Syrii wraz z ciężkim sprzętem i amunicją w dużej mierze przejętą od poprzedniego sojusznika – Francji.

19 grudnia 1939 roku Naczelny Wódz, gen. Władysław Sikorski, zaproponował szefowi sztabu armii francuskiej, gen. Maurice'owi Gamelinowi, utworzenie przy Francuskiej Armii Lewantu, stacjonującej na terenie Syrii i Libanu, polskiej dywizji piechoty górskiej (oraz eskadr lotniczych). Dywizja miała zostać sformowana z polskich żołnierzy przybywających z obozów internowania na Węgrzech i w Rumunii. Przebywało tam jeszcze kilkadziesiąt tys. Polaków. Już 30 grudnia Francuzi wyrazili zgodę, jednak ograniczyli wielkość polskiej jednostki do brygady. W konsekwencji, pozostałe – mówiąc wojskową terminologią – „zasoby osobowe” (nie przeznaczone do Lewantu), którymi wtedy dysponowano na Węgrzech i w Rumunii, skierowano do Francji, gdzie w wyniku jej klęski zostały w większości zmarnowane.

2 kwietnia 1940 roku Naczelny Wódz powołał do życia Brygadę Strzelców Karpackich, a 14 kwietnia z Paryża wyruszyła grupa (32 oficerów i 20 szeregowych), jako kadra organizacyjna i instruktorska. Byli to jedyni żołnierze wyznaczeni do Brygady rozkazem. Na dowódcę BSK został wyznaczony jednooki płk dypl. Stanisław Kopański. Lewe oko stracił 20 kwietnia 1919 podczas wyprawy wileńskiej. Był m.in. absolwentem Politechniki Warszawskiej, École d’application de l’artillerie w Fontainebleau oraz francuskiej Wyższej Szkoły Wojennej (École Supérieure de Guerre), dowódcą 1 Pułku Artylerii Motorowej w Stryju w latach 1937–1939 oraz od marca do września 1939 roku szefem III Oddziału Sztabu Głównego WP.

Formowanie Brygady

Brygada formowana była z ochotników. Największą grupę – około 75% stanu – stanowili ewakuowani z obozów internowania na Węgrzech i w Rumunii. Zgłaszali się również ochotnicy – uciekinierzy spod obydwu okupacji oraz ochotnicy z polskich środowisk z prawie całego świata. Pierwszy transport ochotników (24 oficerów i 536 szeregowych) przybył do Bejrutu na pokładzie polskiego statku „Warszawa”. Statkiem dowodził kpt. ż.w. Tadeusz Meissner, w młodości dowódca oddziału dywersyjnego w Grupie „Wawelberga” w III Powstaniu Śląskim. Następne kilkusetosobowe grupy ochotników systematycznie transportowały statki greckie i rumuńskie („Patris”, „Bessarabia”, „Transilvania” i „Lovcen”) aż do zablokowania portów adriatyckich z powodu przystąpienia 10 czerwca 1940 roku Włoch do wojny.

Brygada formowała się dwa kilometry na południe od syryjskiego miasta Homs, w obozie z 220 barakami, zajmowanym dotychczas przez batalion Legii Cudzoziemskiej. Życie w pustynnym klimacie było dla wszystkich żołnierzy Brygady nowością. Urozmaicenia w rodzaju wichrów i burz piaskowych (chamsinów) nie należały do najprzyjemniejszych przeżyć. Muszki piaskowe powodowały krótką, lecz dotkliwą dezynterię, połączoną z wysoką gorączką. Egzotyczne, francuskie wyżywienie, obowiązkowo z cierpkim czerwonym winem, określanym jako „sikacz” dopełniało obrazu. To wino było jednak nieodzownym elementem tropikalnego jadłospisu opartego na potrawach smażonych na oleju. Spowalniało pracę jelit dzięki czemu po spożyciu obiadu żołnierz miał dużą szansę dotrzeć na czas do latryny obozowej.

Żołnierze BSK jako pierwsi w WP musieli przestrzegać obowiązkowej sjesty. Porządek dnia przewidywał pobudkę o 3.30, koniec zajęć o 9.30, przerwę w godzinach 9.30–15.00, następnie zajęcia od 15.00 do 19.30 i capstrzyk o 20.30. Przez długi czas wojsko ćwiczyło „na sucho”, bez sprzętu wojskowego oraz uzbrojenia. Otrzymywane od Francuzów uzbrojenie okazało się starsze i gorsze od używanego w WP do 1939 roku. Brygada nie była zmotoryzowana. Otrzymała syryjskie muły, powszechnie uznawane za najpłochliwsze i najkrnąbrniejsze zwierzęta domowe na świecie.

Brygada formowała się na etacie francuskiej brygady piechoty górskiej. Składała się z dowództwa i sztabu, dwóch dwubatalionowych pułków piechoty, dywizjonu artylerii górskiej z armatami 65 mm, dyonu rozpoznawczego (rozwiniętego później w Karpacki Pułk Ułanów), kompanii saperów, kompanii telefonicznej i radiotelegraficznej oraz służb.

Upadek Francji w Lewancie

19 czerwca 1940 roku, na podaną podczas apelu wieczornego informację o kapitulacji Francji, żołnierze BSK odpowiedzieli spontanicznym odśpiewaniem Roty. Następnego dnia gen. Eugene Mittelhausser zapewnił płk. Kopańskiego, że Armia Lewantu broni nie złoży. Wieczorem gen. Władysław Sikorski nadał przez radio Londyn rozkaz połączenia się wszystkich polskich oddziałów z wojskiem brytyjskim. W tej sytuacji płk Kopański wysłał do Naczelnego Wodza depeszę z prośbą o instrukcje. W odpowiedzi, 24 czerwca gen. Sikorski nakazał Brygadzie przejść do Palestyny z zastrzeżeniem, że Brygada może pozostać w Syrii, jeśli Armia Lewantu nie skapituluje. Jednak gen. Mittelhausser podjął decyzję o podporządkowaniu się kapitulacji już 26 czerwca. Nazajutrz płk Kopański otrzymał informację ze sztabu armii, że nie będzie żadnych przeszkód w przypadku opuszczenia przez Brygadę Syrii.

Płk Kopański podjął decyzję o natychmiastowym przejściu Brygady (wraz z uzbrojeniem i sprzętem) do Palestyny, gdzie stacjonowali Brytyjczycy. Sztabowi polecił tak zorganizować  poszczególne transporty kolejowe, aby w pociągach jechały całe pododdziały z bronią, amunicją i wyposażeniem. W tym czasie szef sztabu Armii Lewantu, płk Edgar de Larminat w tajemnicy przed dowódcą polecił wyposażyć Brygadę (zarówno w Homs, jak i podczas marszu) w broń (w tym w działka przeciwpancerne kal. 25 mm), amunicję, sprzęt wojskowy i środki zaopatrzenia w maksymalnych ilościach, możliwych do zabrania przez poszczególne eszelony. Wtedy w składzie BSK znalazło się ok. 100 samochodów ciężarowych. Płk Edgar de Larminat polecił nawet dowódcy batalionu czołgów, mjr. Muratowi, wydanie dla BSK sprzętu jednej kompanii czołgów. Niestety, książę Murat odmówił wykonania rozkazu motywując to możliwym osłabieniem ducha żołnierskiego w oddziale.

Gen. Mittelhausser, dowódca Francuskiej Armii Lewantu, na wieść o próbie przejęcia kompanii czołgów zażądał od płk. Kopańskiego oddania broni przez Brygadę i zaaresztował go. W odpowiedzi usłyszał, że Brygada rozbroić się nie da, oddziały otrzymały odpowiednie rozkazy i że największą tragedią dla Polaków byłoby zbrojne starcie z Francuzami. Po dłuższych negocjacjach gen. Mittelhausser zrezygnował z rozbrojenia brygady, zażądał jedynie oddania działek przeciwpancernych jako niepotrzebnych Polakom z powodu braku amunicji. Nie wiedział jednak, że jego własny sztab wyposażył BSK również w amunicję do tych działek.

Francuskie oddziały ułatwiały transport Brygadzie oraz, zgodnie z poleceniem płk. de Larminata, podczas postojów dostarczały jej dodatkowy sprzęt wojskowy i amunicję. Jedynie podczas przechodzenia granicy syryjskiej francuski oficer straży granicznej zażądał wydania działek od dywizjonu rozpoznawczego. Po pobieżnej ocenie położenia (miał 12 żołnierzy) – zrezygnował. Przemarsz Brygady odbył się między 27 czerwca a 2 lipca 1940 roku i zakończył się w wiosce Samakh nad jeziorem Genazaret.

Plan marszu do Ziemi Obiecanej

Brytyjczycy spodziewali się przybycia kilku tysięcy zdyscyplinowanych Francuzów i kilkuset niezorganizowanych Polaków. Sytuacja była odwrotna. Do opuszczającej Armię Lewantu Brygady Strzelców Karpackich przyłączyli się zarówno żołnierze francuscy, jak i z Legii Cudzoziemskiej. Na przykład razem z Dywizjonem Rozpoznawczym ewakuowało się około 40 legionistów (w większości Polaków). Jednym z nich był kpr. Wilhelm Dobrzyński, w latach trzydziestych oficer 12 Pułku Ułanów Podolskich. Po kilku miesiącach minister spraw wojskowych przywrócił mu stopień porucznika. Oprócz legionistów, do Dywizjonu dołączyła kompania piechoty (około 80 żołnierzy) dowodzona przez sierżanta. Na pytanie mjr. Władysława Bobińskiego, dlaczego chcą dalej walczyć skoro Francja kapituluje, odpowiedzieli: „Nous sommes Bretons”.Wszyscy obcokrajowcy   na czas przejazdu nałożyli polskie orły wojskowe na swoje furażerki.

2 lipca 1940 roku gen. Alfred Reade Godwin-Austin, dowódca sił brytyjskich Palestyny, Transjordanii i Cypru liczących wtedy około 30–40 tysięcy żołnierzy wydał rozkaz witający Brygadę Strzelców Karpackich. Ze swoimi prawie czterema tysiącami żołnierzy była wówczas istotnym wzmocnieniem nowego sojusznika.

ppłk Andrzej Łydka z Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, pasjonat historii

dodaj komentarz

komentarze


Święto sportowców w mundurach
Plan na WAM
Gala Boksu na Bemowie
Trałowce do remontu
Panczeniści na podium w Hamar
„Albatros” na elitarnych manewrach NATO
Bezpieczeństwo to sprawa fundamentalna
Seryjny Heron coraz bliżej
Szukali zaginionych w skażonej strefie
Bałtycki sojusz z Orką w tle
Amunicja od Grupy WB
Pomorscy terytorialsi w Bośni i Hercegowinie
Ile powołań do wojska w 2026 roku?
Śnieżnik gotowy na Groty
W ochronie granicy
Unikatowe studia trzech uczelni mundurowych
Smak służby
Militarne Schengen
Dwie umowy licencyjne w programie K2 podpisane
Co wiemy o ukraińskim ataku na rosyjski okręt podwodny?
Odnaleziono rozbitego drona w Lubelskiem
Formoza – 50 lat morskich komandosów
Służba w kadrze
Świąteczne spotkanie w PKW Turcja
Rządy Polski i Niemiec wyznaczają kierunki współpracy
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Maksimum realizmu, zero taryfy ulgowej
Dzień wart stu lat
Nowe zdolności sił zbrojnych
Polskie MiG-i dla Ukrainy?
Polska produkcja amunicji rośnie w siłę
Nowe zasady dla kobiet w armii
Pływacy i panczeniści w świetnej formie
Pomagaj, nie wahaj się, bądź w gotowości
Niemieckie wsparcie z powietrza
Wojsko ma swojego satelitę!
Sejm za Bezpiecznym Bałtykiem
Polska i Francja na rzecz bezpieczeństwa Europy
Odpalili K9 Thunder
Kto zostanie Asem Sportu?
Pancerniacy jadą na misję
Spotkanie liderów wschodniej flanki NATO
Kalorie to nie wszystko
Nie wyślemy wojsk do Ukrainy
Niebo pod osłoną
„Dzielny Ryś” pojawił się w Drawsku
Gdy ucichnie artyleria
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
Kadłub ORP „Wicher” w drodze do stoczni
Polski Rosomak dalej w produkcji
Szwedzi w pętli
Aby granica była bezpieczna
Wojskowo-policyjny patrol ratuje życie
Combat 56 u terytorialsów
Sukces bezzałogowego skrzydłowego
Mundurowi z benefitami
Niemcy dla Tarczy Wschód
Kolejne AW149 nadlatują
Norweska broń będzie produkowana w Polsce
Najdłuższa noc
Operacja „Szpej” nigdy się nie skończy
Najmłodszy żołnierz generała Andersa
F-35 z Norwegii znowu w Polsce
Najlepsze projekty dronów nagrodzone przez MON
Cel: zniszczyć infrastrukturę wroga w górskim terenie
Rosja usuwa polskie symbole z cmentarza w Katyniu
Nowe K9 w Węgorzewie

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO