Mundury, sztandary, a także przedmioty osobiste żołnierzy przetrzymywanych w obozach jenieckich NKWD można oglądać na wystawie „Na nieludzkiej ziemi… Armia Polska w ZSRR 1941–1942” w Muzeum Wojska Polskiego. – Ta wystawa ma skłaniać do myślenia o tym, co wydarzyło się pod okupacją sowiecką – mówi Wojciech Fałkowski, wiceminister obrony.
Wystawa „Na nieludzkiej ziemi… Armia Polska w ZSRR 1941–1942” została przygotowana z okazji przypadającej w tym roku 75. rocznicy podpisania układu Sikorski-Majski oraz zawarcia umowy wojskowej między rządem Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie a rządem ZSRR. Dzięki tym porozumieniom setki tysięcy żołnierzy Wojska Polskiego przetrzymywanych w obozach jenieckich NKWD oraz obywateli II RP przymusowo deportowanych w głąb ZSRR odzyskało wolność. Wówczas utworzono armię polską, która wraz z ludnością cywilną, w sierpniu 1942 opuściła ZSRR. Dowodził nią generał Władysław Anders.
– Wystawa jest poświęcona pamięci tych, którzy nie doszli do polskich obozów, zostali na cmentarzach Rosji, Kirgistanu, Uzbekistanu, Kazachstanu, oraz tym, którzy przeszli Rosję, a później walczyli w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie –mówił podczas otwarcia profesor Zbigniew Wawer, dyrektor muzeum. Z kolei Jan Kasprzyk, p.o. szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, który jest współorganizatorem wystawy, przypomniał, że utworzona przez generała Andersa armia była „złożona z ludzi, którzy wiedzieli, czym jest wolność, ale doświadczyli piekła na ziemi”. – Ci wyniszczeni zsyłką i katorżniczą pracą ludzie mieli tak wielką wiarę w niepodległość, że zaciągnęli się do wojska, marząc, że czynem orężnym odzyskają tę upragnioną wolność. Ten marsz zakończył się sukcesem. Polska jest wolna i Polska może podziękować swoim bohaterom za wolność – podkreślił.
Zdaniem profesora Wojciecha Fałkowskiego, wiceministra obrony narodowej i honorowego patrona wystawy, ta ekspozycja ma nie tylko przypomnieć tak wielkie postacie jak gen. Anders i jego oficerowie. – Mam nadzieję, że będzie również prowokowała do myślenia o tym, co wydarzyło się pod okupacją sowiecką – dodał prof. Fałkowski.
Organizatorom wystawy udało się zgromadzić bardzo ciekawe eksponaty. Wśród nich jest m.in. prezentowany po raz pierwszy sztandar 8 Dywizji Piechoty, który z uwagi na ewakuację żołnierzy do Iranu w 1942 roku nigdy nie został im przekazany. Tę pamiątkę przechowywała w USA rodzina generała Bronisława Rakowskiego, który był dowódcą formacji. Ciekawostką jest też wykonana ręcznie gazetka ścienna 22 Pułku Piechoty z 1942 roku. Wśród rekwizytów są także… obrus i sztućce. Mają one jednak swoją wartość historyczną - były używane podczas przyjęcia wydanego przez gen. Andersa na cześć gen. Sikorskiego w 1941 roku. W muzeum prezentowane są również chorągiew 6 Baonu Sanitarnego 6 Dywizji Piechoty oraz mundury polskich żołnierzy więzionych w rosyjskich obozach.
Większość eksponatów to osobiste przedmioty żołnierzy. Wśród nich znajdują się między innymi menażka znaleziona w Katyniu, naramienniki i orzełek zrobiony z łyżki aluminiowej oraz buty wykonane przez jednego z wojskowych przetrzymywanych w Kozielsku. Na wystawie można także zobaczyć legitymację ppłk. Zygmunta Berlinga, komendanta bazy w Krasnowodzku oraz inne dokumenty wojskowe, takie jak legitymacje strzelca, sapera, wachmistrza, poświadczenia o przebytej służbie wojskowej lub przynależności do Dywizjonu Artylerii lub 21 Pułku Piechoty, a także dokument pozwalający na robienie zdjęć.
Eksponaty pochodzą ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Katyńskiego, Muzeum Wojsk Lądowych z Bydgoszczy. Część przedmiotów na potrzeby ekspozycji udostępnili także pracownicy muzeum, których bliscy trafili z niewoli do Armii Polskiej w ZSRR, a później przeszli szlak bojowy 2 Korpusu Polskiego.
Obecna na uroczystości córka generała Andersa – Maria Anna Anders – nie kryła wzruszenia. – Bardzo dziękuję za tę wystawę. Pracujmy dalej, aby o tych żołnierzach, kombatantach, o generale Andersie nigdy nie zapomnieć – dodała Anders, która jest sekretarzem stanu w kancelarii premiera i pełnomocnikiem do spraw dialogu międzynarodowego.
Wystawa będzie otwarta do 18 grudnia 2016 roku.
autor zdjęć: Muzeum Wojska Polskiego
komentarze