E-NOSP jest projektem wpisującym się w natowskie wymagania dotyczące logistyki opartej na systemach sieciocentrycznych.
Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych od lat zajmuje się między innymi projektowaniem zaawansowanych systemów informatycznych, które z dużymi sukcesami są wdrażane w Siłach Zbrojnych RP. Tam również powstały wspomagający zarządzanie procesem eksploatacji statków powietrznych system Samanta oraz kompleksowy system analizy i oceny bezpieczeństwa lotów lotnictwa Sił Zbrojnych RP Turawa. Najnowszym produktem Instytutu jest natomiast sieciocentryczny system zarządzania gotowością urządzeń naziemnej obsługi statków powietrznych z wykorzystaniem teletransmisji danych e-NOSP. Został on opracowany w kooperacji ITWL-u z producentem tych urządzeń – Wojskowym Centralnym Biurem Konstrukcyjno- Technologicznym. Kierunki tej współpracy uzgodnili prezes zarządu WCBKT dr Piotr Kisiel i dyrektor ITWL-u dr hab. inż. Mirosław Kowalski. Ze strony wojska projekt jest realizowany pod patronatem szefa Szefostwa Techniki Lotniczej – głównego inżyniera wojsk lotniczych z Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, płk. Dariusza Płóciennika.
Dostęp do danych
Wśród urządzeń wykorzystywanych do naziemnej obsługi samolotów, śmigłowców i bezzałogowców są zasilacze elektroenergetyczne i hydrauliczne, dystrybutory (azotu, powietrza lub tlenu) oraz gazyfikatory (azotu i tlenu). Na naszych lotniskach wojskowych znajdują się ich setki, w większości dostarczone przez WCBKT. Sprzęt tej spółki został przystosowany do obsługi wszystkich statków powietrznych, które są w wyposażeniu Sił Zbrojnych RP, a w przyszłości będzie także wspierał eksploatację samolotów F-35. Już w kilkudziesięciu lotniskowych urządzeniach zasilania elektroenergetycznego samolotów LUZES V/D i V/N, lotniskowych zasilaczach elektroenergetycznych LZE-6/M oraz hydraulicznych LZH/N zamontowano moduł zdalnej diagnostyki e-NOSP. „Do systemu mogą być włączone również inne urządzenia znajdujące się na lotniskach, jak chociażby holowniki”, zaznacza dr inż. Roman Fiszer, doradca dyrektora ITWL-u.
„Podstawą działania systemu e-NOSP są dane pochodzące z eksploatacji urządzeń. Jeśli należą one do polskiego producenta, nie ma barier technicznych lub natury prawnej w dostępie do pełnego spectrum danych diagnostycznych”, stwierdza płk dr hab. inż. Mariusz Zieja, kierownik Zakładu Informatycznego Wsparcia Logistyki ITWL. W wypadku urządzeń zagranicznych ten dostęp jest ograniczony i zwykle wymaga zawierania dodatkowych umów cywilnoprawnych z ich producentami. W system e-NOSP może być jednak włączony sprzęt z importu, zarówno ten będący już w wyposażeniu Sił Zbrojnych RP, jak i ten dopiero kupiony w przyszłości, w którym zamawiający może zażyczyć sobie, by dostawca zamontował w nich ten konkretny moduł diagnostyczny.
Działanie wyprzedzające
Elementami systemu e-NOSP są moduły bezpośredniej obsługi przeznaczone dla użytkownika oraz wspierające zarządzanie eksploatacją urządzeń dla poszczególnych szczebli dowodzenia w Siłach Zbrojnych RP. Wykorzystując możliwości teletransmisji danych, w ITWL-u stworzono centralny serwer zintegrowany z systemem Samanta. Do niego są przekazywane dane o użytkowanym sprzęcie. E-NOSP umożliwia ich separację dla gestora, producenta i użytkownika w jednostce. Istnieją również różne poziomy dostępu do informacji. Dla użytkowników została stworzona aplikacja mobilna, którą można zainstalować w laptopach, tabletach i smartfonach. „System zapewnia możliwość obserwowania parametrów eksploatacyjnych i diagnostycznych urządzenia w czasie rzeczywistym bez konieczności przebywania w jego pobliżu. Na poziomie gestora – Szefostwa Techniki Lotniczej Inspektoratu Wsparcia SZRP – można sprawdzić, co dzieje się z wszystkimi wykorzystywanymi w danym momencie urządzeniami w jednostkach na terenie Polski oraz w kontyngentach wojskowych.
Intuicyjna aplikacja graficzna zobrazuje natomiast dokładną ich lokalizację na poszczególnych lotniskach”, wyjaśnia mgr inż. Janusz Niczyj, starszy specjalista z ITWL-u.
E-NOSP działa w czasie rzeczywistym, więc korzystający z serwera użytkownik ma możliwość śledzenia wszystkich parametrów diagnostycznych interesujących go urządzeń. Pozwala mu to zidentyfikować ich stan techniczny. „W klasycznej diagnostyce urządzeń technicznych mamy do czynienia z dwoma stanami – zdatny lub niezdatny do użycia. W systemie e-NOSP pojawia się jeszcze trzeci – przedawaryjny. Dlatego można wycofać z użytkowania urządzenie przed wystąpieniem zagrożenia i zastąpić je innym. System służy do prognozowania, kiedy wystąpi stan niezdatności urządzenia, żeby na przykład wcześniej sprowadzić części zamienne”, wskazuje na jedną z zalet systemu e-NOSP płk Zieja. Dla komórek Szefostwa Techniki Lotniczej Inspektoratu Wsparcia SZRP możliwość wykrycia za pomocą tego systemu stanów przedawaryjnych jest fundamentalną sprawą, gdyż z wyprzedzeniem można będzie planować remonty lub wymianę urządzeń.
Precyzyjne monitorowanie
Przesyłanie danych przez internet nie jest niczym nowym. Kluczowe pozostaje ich późniejsze przetworzenie, by uzyskać potrzebne informacje i to właśnie zadanie dla e-NOSP. W wojsku są przygotowywane np. okresowe plany lotów. Z nimi wiąże się wykonanie pewnych obsług statków powietrznych. Po ich zakończeniu, dzięki zgromadzonym przez system danym, można porównać plany z realizacją. „W ten sposób można ocenić, jaki jest poziom wykorzystania konkretnych urządzeń w poszczególnych bazach lotniczych i w razie potrzeby główny inżynier wojsk lotniczych będzie mógł dokonać organizacyjnych przesunięć. Z pewnością po kilku latach użytkowania system e-NOSP przyniesie wymierne efekty ekonomiczne”, podkreśla dr Fiszer.
Grafika: ITWL
Pojawiła się też ważna opcja w systemie e-NOSP w sferze serwisowania urządzeń naziemnej obsługi statków powietrznych. W tym procesie, ale także w diagnostyce i szkoleniu jest wykorzystywana rozszerzona rzeczywistość z użyciem gogli holograficznych. Technik wykonujący konkretną obsługę, mającą na celu usunięcie uszkodzenia, dostaje do dyspozycji wirtualną instrukcję obsługi oraz trójwymiarowe schematy urządzenia.
Za zgodą gestora, Szefostwa Techniki Lotniczej Inspektoratu Wsparcia SZRP, działanie urządzenia może monitorować także producent, który posiada grupę serwisową. Czynnik czasu rzeczywistego w gromadzeniu danych i ich udostępnieniu sprawia, że do dyspozycji są parametry urządzenia w chwili, gdy się je obserwuje. „Planujemy, by za zgodą gestora można było zdalnie nawiązywać łączność z urządzeniem i dokonywać pewnych napraw, np. oprogramowania, bez konieczności wysyłania na miejsce specjalistów”, mówi dr Fiszer. To jest szczególnie ważne podczas misji zagranicznych. Przy czym gestor lub użytkownik musi wówczas zezwolić na użycie nawigacji satelitarnej GPS i nawiązanie łączności przez system z urządzeniem poza Polską.
E-NOSP może funkcjonować niezależnie od systemu informatycznego Samanta. Po dostosowaniu można go używać w innym sprzęcie wojskowym, również wojsk lądowych i marynarki wojennej. W uproszczonej wersji jest natomiast interesującym rozwiązaniem dla firm obsługujących urządzenia naziemne na lotniskach cywilnych. System może być produktem przeznaczonym na eksport, tym bardziej że zespół specjalistów ITWL-u, kierowany przez płk. Mariusza Zieję, zamierza go dalej rozwijać i chce wykorzystywać w nim sztuczną inteligencję.
autor zdjęć: cyber.mil.pl, ITWL
komentarze