Otrzymaliśmy wybór nowatorski, niezwykle solidny od strony źródłowej, osadzający działania pułkownika Ignacego Matuszewskiego na szerokim tle, otwierającym pole dla dalszych badań. Wydaje się zasadny postulat, żeby dwutomowa publikacja „Ignacy Matuszewski. Pisma zebrane” opracowana przez prof. Sławomira Cenckiewicza stała się punktem wyjścia do napisania pierwszej, pełnej biografii Matuszewskiego.
Dziedzictwo drugiej wielkiej emigracji, wojennego i powojennego uchodźstwa niepodległościowego – pomimo upływu niemal 29 lat od zamknięcia działalności władz RP na uchodźstwie – wymaga nadal przybliżania zarówno całościowego, jak wycinkowego w zakresie nauki i kultury. Pomimo prowadzonych nieskrępowanych badań nad dorobkiem umysłowym uchodźstwa powojennego, dostępu do archiwów emigracyjnych, pozostało wiele luk do zapełnienia, wiele „białych plam”.
Ignacy Matuszewski należy do grona najwybitniejszych polskich publicystów na uchodźstwie, którego niezłomna i antykomunistyczna postawa spowodowała, iż w okresie PRL-u został wyrugowany z historii i literatury polskiej. W Polsce jego dokonania znalazły uznanie dopiero po 1989 r., kiedy zaczęto przywracać pamięć o zasłużonych przedstawicielach uchodźstwa niepodległościowego okresu i po drugiej wojnie światowej. Czytelnik otrzymuje do ręki książkę, która najpełniej unaoczni drogę życiową, dorobek oraz fascynacje Ignacego Matuszewskiego. Dwutomowa antologia jego prac wskazuje na jego walkę na arenie międzynarodowej, dzięki czemu mógł skutecznie służyć sprawie polskiej podczas swej uchodźczej peregrynacji. Ten zamysł znalazł odzwierciedlenie w chronologiczno-problemowej konstrukcji wyboru prac Matuszewskiego. Sens przygotowania takiej publikacji nie ulega dla mnie wątpliwości. Mimo sporej liczby różnego rodzaju tekstów dotyczących tej postaci, które ukazały się w minionych dwudziestu latach, to wciąż jego twórczość i działalność, poza wąskim gronem fachowców, jest w znacznym stopniu zapomniana. Brakuje też szerszej analizy jego aktywności na różnych polach.
Wydanie jego prac jest niewątpliwie pewnym wydarzeniem. To postać, której pamięć i obecność w polskiej historiografii była dotychczas niezasłużenie niewielka. Ważnym elementem omawianej publikacji jest wstęp. Stanowi on świetne zamknięcie, zbierając w jednym miejscu wiele z ustaleń, które padły już we wcześniejszych artykułach. Daje też ważny kontekst praktycznie dla całości życia Matuszewskiego. Wstęp, co ciekawe, ma charakter eseju historyczno-literackiego. Taki zabieg wydaje się słuszny, gdyż większość tekstów do polskich edycji źródłowych ma zazwyczaj charakter wyczerpujących biografii. Ma to swój plus, gdyż trzeba dodatkowo podkreślić, iż niezbyt wiele prac poświęcono myśli politycznej na uchodźstwie.
Po lekturze wszystkich artykułów z antologii wyłania się portret intelektualny Matuszewskiego, zawierający elementy nieobecne w dotychczasowych opracowaniach. To decyduje o sporej wartości dwutomowej książki. W zdecydowanej większości są to teksty o istotnej wartości naukowo-poznawczej, dobrze ułożone w porządku chronologicznym. Podnoszą one kwestie najistotniejsze dla rozpoznania jego dziennikarskiego, ideowego i zarazem politycznego dorobku. Pisma Matuszewskiego są także pretekstem do stawiania dalszych pytań i prowadzenia kolejnych poszukiwań. Autor antologii dobrze wywiązał się z roli uczonego łączącego kompetencje historyka dziejów politycznych, badacza myśli politycznej oraz poniekąd literaturoznawcy.
Tekst pochodzi z wydania specjalnego „Polski Zbrojnej” opublikowanego z okazji premiery książki „Ignacy Matuszewski Pisma wybrane” (tom 1 „Nie ma wielkości bez wolności” oraz tom 2 „O Polskę całą, wielką i wolną”).
Jednodniówkę można będzie dostać podczas promocji książki, która odbędzie się 22 października 2019 r. o godz. 18. w Bibliotece Rolniczej przy ul. Krakowskie Przedmieście 66 w Warszawie. Patronem medialnym tego wydarzenia jest m.in. „Polska Zbrojna. Historia”.
Partnerem wydania specjalnego „Polski Zbrojnej” jest Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego.
autor zdjęć: Twitter
komentarze