Ustawa o obronie ojczyzny wprowadziła wiele nowych rozwiązań. Dlatego Ministerstwo Obrony Narodowej przeprowadziło cykl szkoleń kaskadowych w jednostkach, aby wszyscy żołnierze mieli pełną wiedzę o zmienionych przepisach. Na naszym portalu regularnie publikujemy odpowiedzi ekspertów z MON-u na najczęściej zadawane pytania.

Podczas akcji przeciwpowodziowej jako pasażer pojazdu służbowego wracałem do jednostki wojskowej (w rejon nieobjęty akcją ratunkową) o godzinie drugiej w nocy. Z jednostki musiałem jeszcze dojechać do domu. Czy w takiej sytuacji powinienem mieć czas na odpoczynek? Czy jednak obowiązkowo powinienem stawić się o siódmej rano w jednostce?

Zadania służbowe żołnierzy zawodowych powinny być ustalane przez przełożonych w sposób pozwalający na ich wykonywanie w ramach 40 godzin służby w tygodniu. Wykonywanie zadań służbowych nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w tygodniu, w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym. W zamian za czas służby przekraczający 40 godzin służby w tygodniu żołnierzowi zawodowemu przysługuje czas wolny od służby w takim samym wymiarze.

Należy wspomnieć, że żołnierzowi zawodowemu przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie oraz 24 godzin nieprzerwanego odpoczynku w okresie siedmiodniowym. Jednakże powyższe godziny nieprzerwanego odpoczynku nie mają zastosowania do żołnierzy zawodowych realizujących zadania szczególnie istotne dla sił zbrojnych oraz realizujących zadania o charakterze nadzwyczajnym niezbędne do ochrony interesów państwa. W szczególności dotyczy to biorących udział w zapobieganiu skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych, które noszą znamiona klęski żywiołowej, oraz żołnierzy realizujących zadania w celu ich usunięcia, pełniących służby i dyżury, odbywających ćwiczenia i szkolenia oraz pełniących służbę wojskową poza granicami państwa.

Wobec powyższego należy przyjąć, że żołnierz powinien stawić się w jednostce wojskowej o godzinie siódmej rano, chyba że dowódca jednostki wojskowej określi inaczej.

Czy są prowadzone obecnie prace nad wprowadzeniem dla zainteresowanych żołnierzy kart typu Multisport lub innych?

Informujemy, że obecnie trwają prace nad programem „Karta Rodziny Wojskowej”. Jej wprowadzenie ma na celu kompleksowe wsparcie rodzin wojskowych, a w dalszej kolejności poprawę atrakcyjności służby wojskowej, konsolidację środowiska wojskowego, zwiększenie liczebności sił zbrojnych. Celem jest także kreowanie pozytywnego wizerunku wojska w społeczeństwie, jak również promowanie służby i pracy na rzecz resortu obrony narodowej.

Czy żołnierz zawodowy, który na dzień 15 sierpnia 2024 roku miał siedem miesięcy i osiem dni służby wojskowej, podlega opiniowaniu służbowemu, jeśli w tym okresie przez ponad dwa miesiące przebywał na zwolnieniu lekarskim?

Opiniowaniem służbowym obejmuje się żołnierzy zawodowych, którzy od dnia sporządzenia ostatniej opinii służbowej lub powołania do pełnienia zawodowej służby wojskowej do dnia 15 sierpnia danego roku przez okres co najmniej sześciu miesięcy pełnili zawodową służbę wojskową i nie zaprzestali jej pełnienia z powodu choroby lub pobytu w szpitalu albo innym podmiocie leczniczym, który wykonuje działalność leczniczą, świadcząc stacjonarne i całodobowe usługi zdrowotne.

Czy małżonkowie żołnierzy zawodowych działających na terenach stanu klęski żywiołowej mają jakąś ochronę w pracy przed zwolnieniem w związku z brakiem opieki nad dzieckiem? Czy pracodawca może uwzględnić prośbę osoby, żeby pracowała ona/on w godzinach umożliwiających odbiór dziecka z przedszkola/żłobka?

Kwestię sprawowania opieki nad dzieckiem określa art. 284 ust. 4 ustawy o obronie ojczyzny. Stanowi on, że żołnierza zawodowego sprawującego opiekę nad dzieckiem do lat czterech, pozostającego w związku małżeńskim z innym żołnierzem, nie deleguje się bez jego zgody poza miejsce pełnienia zawodowej służby wojskowej w tym samym czasie co współmałżonka. Przepisy dotyczące służby żołnierzy zawodowych nie regulują jednak zobowiązań pracodawców wobec małżonków żołnierzy zawodowych. Sprawy te reguluje Kodeks pracy. Zgodnie z art. 1881 Kodeksu pracy pracownik wychowujący dziecko do czasu ukończenia przez nie ósmego roku życia może ubiegać się o zastosowanie dla niego elastycznej organizacji pracy, która umożliwi mu dopasowanie godzin pracy do indywidualnych potrzeb i sytuacji życiowej.

Elastyczna organizacja pracy polega na dostosowywaniu przez pracownika jego organizacji pracy do indywidualnych potrzeb, w tym poprzez: pracę zdalną, elastyczne rozkłady czasu pracy (np. ruchomy czas pracy czy indywidualny rozkład czasu pracy), a także pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Pracownik wychowujący dziecko może do momentu ukończenia przez nie ósmego roku życia złożyć wniosek (w postaci papierowej lub elektronicznej) o zastosowanie dla niego elastycznej organizacji pracy. Wniosek składa się w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.

We wniosku wskazuje się:

• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka,
• przyczynę konieczności skorzystania z elastycznej organizacji pracy,
• termin rozpoczęcia i zakończenia korzystania z elastycznej organizacji pracy,
• rodzaj elastycznej organizacji pracy, z której pracownik planuje korzystać.

Pracodawca rozpatruje wniosek, uwzględniając potrzeby pracownika, w tym termin oraz przyczynę konieczności korzystania z elastycznej organizacji pracy, a także potrzeby i możliwości pracodawcy, w tym konieczność zapewnienia normalnego toku pracy, organizacji pracy lub rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika. Pracodawca informuje pracownika w korespondencji papierowej lub elektronicznej o uwzględnieniu wniosku albo o przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku, albo o innym możliwym terminie zastosowania elastycznej organizacji pracy niż wskazany we wniosku. Ma na to siedem dni od dnia otrzymania wniosku.

Pracownik korzystający z elastycznej organizacji pracy może w każdym czasie złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o powrót do poprzedniej organizacji pracy przed upływem terminu wskazanego we wniosku, gdy uzasadnia to zmiana okoliczności będąca podstawą do korzystania przez pracownika z elastycznej organizacji pracy. Pracodawca, po rozpatrzeniu wniosku, z uwzględnieniem potrzeb pracownika i możliwości pracodawcy, informuje pracownika o uwzględnieniu albo przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku, albo o możliwym terminie powrotu do pracy, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wniosku.

Żołnierz, po zakończeniu pełnienia 24-godzinnej służby dyżurnej, poszedł do lekarza i dostał od tego dnia zwolnienie lekarskie. Co dzieje się z dniem wolnym, który otrzymał za pełnienie tej służby?

Zgodnie z regulaminem ogólnym żołnierza wyznaczonego do pełnienia służby wewnętrznej lub dyżuru trwającego co najmniej 24 godziny zwalnia się z wykonywania innych zadań służbowych w dniu rozpoczęcia i zakończenia tej służby lub dyżuru, co nie jest tożsame z udzieleniem wolnego. Wyjątek stanowi pełnienie służby w dniu ustawowo lub dodatkowo wolnym od służby. Zatem jeżeli żołnierz udał się po służbie do lekarza, a wystawione wtedy zwolnienie obejmuje dzień zejścia ze służby w tygodniu, żołnierz nie nabywa prawa do dnia wolnego. Jeżeli zwolnienie wystawione jest w weekend i żołnierz zakończył pełnienie służby, ma prawo do dnia lub dni wolnych.

Jeśli godziny pracy żołnierza to 7.30-15.30, pięć dni w tygodniu, przy czym pełnił on więcej niż sześć razy służbę w miesiącu, to czy za każdy dodatkowy dzień służby należy mu się dzień wolny?

Rozporządzenie ministra obrony narodowej w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych w § 9 określa, że dowódca jednostki wojskowej ustala rozkład czasu służby dla żołnierzy pełniących etatowe dyżury, opracowując plany dyżurów na kolejne 28-dniowe okresy, tak aby na każdego z nich przypadało łącznie po 160 godzin służby, w tym:
1) sześć etatowych dyżurów,
2) sześć godzin szkolenia doskonalącego,
3) dziesięć godzin do dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej.
Żołnierzowi pełniącemu więcej niż sześć etatowych dyżurów w 28-dniowym okresie za każdy dodatkowy dyżur przysługuje zwolnienie z jednego dyżuru w kolejnym 28-dniowym okresie albo w najbliższym czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym.
W razie braku możliwości zwolnienia z dyżuru, o którym mowa w ust. 2, dowódca jednostki wojskowej może udzielić żołnierzowi, za jego zgodą, czasu wolnego w wymiarze jednego dnia.

Odchodzę z zawodowej służby wojskowej 31 stycznia 2025 roku. Czy 1 lutego mogę od razu zacząć służbę w aktywnej rezerwie na obecnie zajmowanym stanowisku?

Tak szybkie przejście do aktywnej rezerwy może być niemożliwe, ponieważ w pierwszej kolejności po zwolnieniu żołnierza kieruje się do wojskowego centrum rekrutacji właściwego ze względu na zamieszkanie. Dopiero po złożeniu odpowiednich wniosków i dokumentów w WCR-ze żołnierza można powołać do aktywnej rezerwy.