Rok 2018 raczej nie przyniósł rewolucji w wojskowych technologiach, ale warto przyjrzeć się zdolnościom rozwijanym w kontekście robotyzacji pola walki. Oczywiście zdalnie sterowane wozy bojowe nie są specjalnie nowe. Prototypowe konstrukcje tego typu powstały na początku lat dwudziestych XX wieku, wraz z rozwojem technologii radiowych. Dekadę później pojawiły się projekty wdrożone do służby. Co ciekawe, pionierem w tej dziedzinie była Rosja, która opracowała system do kierowania czołgami za pomocą radiostacji – Teletank. Na prototypy pojazdów zasługujących na miano lądowych robotów – czyli samodzielnie podejmujących działania – trzeba było poczekać aż 40 lat, czyli do momentu, gdy nastąpił dynamiczny rozwój mikrokomputerów. Dziś lądowe drony ma na wyposażeniu większość armii na świecie – tym są przecież roboty pirotechniczne używane przez saperów. Coraz więcej wojskowych inżynierów chce jednak wrócić do pomysłów z lat dwudziestych, by używać dronów nie tylko do rozbrajania bomb czy transportu, a do walki.
Wiele osób żartuje, że w przypadku wojskowych wynalazków, naukowcy i inżynierowie w zasadzie krążą jedynie wokół pomysłów, które pojawiły się lata, dekady, a nawet wieki wcześniej. Wówczas nierealizowalne przez technologiczne bariery, dziś nabierają kształtów, bo człowiek jest już w stanie zbudować coś, co kiedyś było dla niego nieosiągalne. Czołgi? Okręty podwodne? Śmigłowce? Wystarczy sięgnąć po projekty Leonarda da Vinci, i mamy gotowe rozwiązania tego typu. Oczywiście mocno upraszczam, bo jednak współczesnemu tankowi daleko do obitej deskami konstrukcji, przypominającej cyrk z armatami dookoła, jak sobie czołg wyobrażał genialny Włoch.
Z dronami lądowymi lub, jak kto woli, bojowymi robotami lądowymi, sytuacja jest bardzo podobna. To nie są konstrukcje wymyślone teraz. Ich korzenie sięgają wczesnych lat dwudziestych ubiegłego wieku. Wtedy ludzkość zachwyciła się możliwościami radia i chciała za pomocą fal radiowych sterować właściwie wszystkim. Takie były początki bezzałogowych statków powietrznych – pierwsze były sterowane radiowo samoloty zabawki dla dzieci, które zmyślny brytyjski wynalazca (i niespełniony aktor) Reginald Denny postanowił sprzedać amerykańskiej armii jako cele do szkolenia obsług przeciwlotniczych systemów artyleryjskich.
Nic dziwnego, że wozy bojowe i czołgi również znalazły się na tej – zdalnie sterowanej – liście. Co ciekawe, jednymi z pionierów w tej dziedzinie byli Rosjanie, który w latach trzydziestych opracowali system sterowania radiowego czołgami o nazwie Teletank. Podczas prowadzonych wówczas prac badawczo-rozwojowych zainstalowali go właściwie we wszystkich posiadanych przez siebie modelach czołgów – T-18, T-26, T-38, BT-5 oraz BT-7.
Głównym przeznaczeniem Teletanków było przełamywanie pozycji nieprzyjaciela. Miało się to odbywać albo przy użyciu miotaczy ognia (zastępowano nimi karabiny maszynowe), albo przy pomocy dużego ładunku wybuchowego – ważącego nawet 750 kg, który czołg wiózł z przodu i zostawiał przed pozycjami nieprzyjaciela. Rosjanie przetestowali Teletanki bojowo podczas wojny z Finlandią. Wyniki ich użycia były jednak tak słabe (głównie przez problemy z łącznością z pojazdem), że projekt porzucono.
Ktoś słusznie zauważy, że sterowane radiowo czołgi, czy wozy bojowe, to jednak nie są roboty, bo wszystkie decyzje podejmuje w nich operator, a robot powinien działać samodzielnie – na podstawie danych z sensorów. Na prototypy tego typu maszyn lądowych trzeba było niestety poczekać aż cztery dekady – do przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. W tym przypadku, na czoło technologicznego wyścigu zbrojeń zdecydowanie wyszli Amerykanie. Setki milionów dolarów zainwestowane w badania, przyniosły efekt m.in. w postaci Shakeya, pierwszego na świecie robota lądowego, który sam podejmował decyzje jak wykonać dane zadanie – np. dotarcie do danego punktu, transport obiektu i powrót, na podstawie danych z kamer i mikrofonów.
Dziś jesteśmy technologiczne lata świetlne za Shakeyem. Świetnie to widać na przykładzie latających dronów. To prawdziwe dzieła sztuki inżynieryjnej. Od uderzeniowych konstrukcji jak MQ-9 Reaper, przed którego rakietami nie sposób się ukryć, poprzez kolosy zwiadowcze Global Hawk, które „widzą” przeciwnika z odległości 250 km, aż po nanodrony rozpoznawcze Black Hornet, które są wielkości ważki. W dronach lądowych takich spektakularnych rewolucji nie doświadczyliśmy, bo trochę świat zachwycił się „latającymi” konstrukcjami i na nich skoncentrowano wysiłki badawcze. To się jednak zmienia. Coraz więcej armii chce wrócić do korzeni i jak w latach dwudziestych, używać lądowych dronów nie tylko do rozbrajania bomb czy transportu zapasów albo rannych, a do walki.
W tym technologicznym wyścigu znów na czoło wysunęli się (chyba) Rosjanie. Podczas działań wojennych w Syrii używają najnowszego robota lądowego, a właściwie miniczołgu Uran-9. Choć oficjalnie tego nie potwierdzili, gdyż według nich konstrukcja jest dopiero na etapie badań, to w Internecie krążą filmy pokazujące Urana w czasie walk o jedno z miast. Dlaczego o przewadze Moskwy piszę jednak w trybie przypuszczającym? Ponieważ Chiny nawet nie ukrywają swoich mocarstwowych zapędów w zakresie nowoczesnych technologii i także (nie pokazując ich wyników) deklarują zaawansowane prace w tej dziedzinie. Amerykanie? US Army stawia na razie raczej na automatyczne pojazdy mające działać jako logistyczne wsparcie wojsk własnych. Choć przyznam, że jak patrzę na zachodnie logistyczne roboty lądowe, to mam wrażenie, że niewiele trzeba, aby zamontować na nich zdalnie sterowane systemy ogniowe i baranka przerobić na wilka.
Rok 2018 nie był więc rokiem przełomu, jeśli chodzi o roboty lądowe. Patrząc jednak na liczbę konstrukcji tego typu znajdujących się w różnym stopniu prac badawczo-rozwojowych, myślę, że w perspektywie pięciu lat będziemy świadkami podobnego wysypu projektów wdrożonych do służby, jak miało to miejsce dekadę temu z latającymi dronami.
komentarze