moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Poezja Słowackiego i las Kozinek

Bitwa pod Konarami, którą stoczono w dniach 16–24 maja 1915 roku, była jedną z najkrwawszych potyczek, w których wzięła udział I Brygada Legionów. W walkach z armią rosyjską legioniści ponieśli ogromne straty: 104 poległo, 404 zostało rannych, a 54 zaginęło. Wśród zabitych było trzech żołnierzy, których w tragiczny sposób połączył… tomik poezji Słowackiego.

W bitwie pod Konarami starły się armie austro-węgierska i rosyjska. W szeregach tej pierwszej walczyła I Brygada Legionów Polskich pod dowództwem brygadiera Józefa Piłsudskiego, licząca 4650 żołnierzy. Bitwa rozpoczęła się natarciem 5 Pułku Piechoty I Brygady kpt. Leona Berbeckiego na Swojków. Miejscowość została zdobyta, a do niewoli wzięto kilkudziesięciu jeńców. W tym czasie pułki austriackie zostały zmuszone do odwrotu. Na opuszczone przez nie odcinki frontu weszły poszczególne bataliony I Brygady, m.in. V Batalion dowodzony przez kpt. Kazimierza Jana „Herwina” Piątka. „Herwin” był absolwentem Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego i konserwatorem zabytków w Muzeum Narodowym w Krakowie. Armia austro-węgierska uważała go za dezertera, ponieważ jako oficer rezerwy nie odebrał karty mobilizacyjnej. Podczas epopei strzelecko-legionowej na terenie Kongresówki objął dowództwo I Kompanii Kadrowej. Po utworzeniu I Brygady został dowódcą V Batalionu. Przez cały okres służby nie rozstawał się z tomem wierszy Juliusza Słowackiego, noszonym w plecaku. Nie był to odosobniony przypadek. Legiony to w ogóle było „dziwne” wojsko, w porównaniu oczywiście z regularną austriacką armią. Odsetek strzelców z cenzusem (wykształcenie średnie i wyżej) sięgał kilkudziesięciu procent. Nic dziwnego, że oprócz obowiązkowego wyposażenia i amunicji wielu z nich nosiło w plecakach literaturę piękną, z którą, jak widać, nie mogli się rozstać. Ile ich to dźwiganie kosztowało wysiłku, mogą wiedzieć tylko ci, którzy brali udział w marszach kondycyjnych.

19 maja rozpoczęły się ciężkie, trzydniowe walki o zdobycie lasku kozinkowskiego, który kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. Walki te prowadzono na dystansie dochodzącym czasami do kilkunastu metrów. V Batalion wdarł się do lasu, jednak jego dowódca, „Herwin”, został ciężko ranny w głowę. Został odwieziony do szpitala, gdzie zmarł następnego dnia.

Tomik poezji Słowackiego wędruje dalej

Po śmierci „Herwina” tomik wierszy trafił do dowódcy 2 kompanii V Batalionu por. Mikołaja „Sarmata” Szyszkowskiego. On, co prawda, za poezją nie przepadał, ale… to była książeczka jego dowódcy batalionu i przyjaciela. „Sarmat” był absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i uczniem Józefa Mehoffera. Pracował jako nauczyciel rysunku w krakowskim Gimnazjum św. Anny. 21 sierpnia 1914 roku dołączył ze swoim oddziałem strzelców do Piłsudskiego. Nie służył w I Brygadzie sam – jego żona Maria była sanitariuszką w Zakładzie Sanitarnym Brygady. Zginął 21 maja 1915 roku, prowadząc kompanię do kolejnego ataku na las Kozinek. Jakaś grupa rosyjskich żołnierzy zaczęła krzyczeć, że się poddaje. Wyszedł im naprzeciw i wtedy rozległ się huk salwy. Nim skończył się atak, Maria już wiedziała o śmierci męża. Zza koszuli zabitego wyjęła tomik poezji. Książkę przekazano z powrotem do batalionu. Krwawe walki o las Kozinek zakończyły dopiero brawurowe ataki połączone z walką wręcz 1 Pułku Piechoty ppłk. Edwarda Rydza-Śmigłego.

Po śmierci „Sarmaty” tomik przejął por. Franciszek „Grudziński” Pększyc, dowódca 4 kompanii VI Batalionu. Wnuk powstańca listopadowego i styczniowego, członek abstynenckiego stowarzyszenia Eleusis, kompanijny w Polskich Drużynach Strzeleckich, dezerter z c.k. armii walczącej w Serbii, rasowy szkoleniowiec, który szkolił i trenował wojsko nawet podczas postojów i odpoczynków. „Grudziński” Pększyc został ranny szrapnelem 23 maja pod Żernikami i odwieziony do szpitala. Po pięciu dniach uciekł z niezagojoną raną do swojego batalionu i kompanii. Jednak 3 czerwca,
 prowadząc patrol pod Modliborzycami, został ciężko ranny i nie chcąc dostać się do niewoli, zastrzelił się z własnego pistoletu. Pochowano go pod Boćkowicami. Do jego grobu koledzy włożyli naznaczony krwią tom poezji Słowackiego.

17 maja 1922 roku wolna Polska uhonorowała pośmiertnie „Herwina”, „Grudzińskiego” i „Sarmata” Krzyżem Virtuti Militari V klasy. Bitwę pod Konarami przeżyła żona Sarmata - Maria Szyszkowska. Ćwierć wieku później, 18 września 1939 roku, poległa jako sanitariuszka, niosąc pomoc walczącym w obronie Warszawy.

Andrzej Łydka z Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, pasjonat historii

autor zdjęć: wikipedia.pl, legionypilsudskiego.pl

dodaj komentarz

komentarze


Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
 
Zmiana warty w PKW Liban
Kluczowy partner
Chirurg za konsolą
Ochrona artylerii rakietowej
Awanse dla medalistów
Kluczowa rola Polaków
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Podziękowania dla żołnierzy reprezentujących w sporcie lubuską dywizję
Prawo do poprawki, rezerwiści odzyskają pieniądze
Rekord w „Akcji Serce”
Wstępna gotowość operacyjna elementów Wisły
W drodze na szczyt
Wyścig na pływalni i lodzie o miejsca na podium mistrzostw kraju
Rosomaki i Piranie
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Posłowie o modernizacji armii
Ryngrafy za „Feniksa”
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Wkrótce korzystne zmiany dla małżonków-żołnierzy
Świąteczne spotkanie w POLLOGHUB
Opłatek z żołnierzami PKW Rumunia
„Niedźwiadek” na czele AK
Podchorążowie lepsi od oficerów
Polska i Kanada wkrótce podpiszą umowę o współpracy na lata 2025–2026
Miliardy dla polskiej zbrojeniówki
Jeniecka pamięć – zapomniany palimpsest wojny
Cele polskiej armii i wnioski z wojny na Ukrainie
Wybiła godzina zemsty
Nowa ustawa o obronie cywilnej już gotowa
Miliardowy kontrakt na broń strzelecką
Fiasko misji tajnych służb
Rehabilitacja poprzez sport
Polskie Pioruny bronią Estonii
Estonia: centrum innowacji podwójnego zastosowania
Nowe łóżka dla szpitala w Libanie
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
Sukces za sukcesem sportowców CWZS-u
W Toruniu szkolą na międzynarodowym poziomie
Wiązką w przeciwnika
Zrobić formę przed Kanadą
21 grudnia upamiętniamy żołnierzy poległych na zagranicznych misjach
Świadczenie motywacyjne także dla niezawodowców
Opłatek z premierem i ministrem obrony narodowej
Czworonożny żandarm w Paryżu
Srebro na krótkim torze reprezentanta braniewskiej brygady
Poznaliśmy laureatów konkursu na najlepsze drony
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Ciało może o wiele więcej, niż myśli głowa
W hołdzie pamięci dla poległych na misjach
Zimowe wyzwanie dla ratowników
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Wigilia ‘44 – smutek i nadzieja w czasach mroku
Kosmiczny zakup Agencji Uzbrojenia
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Więcej powołań do DZSW
Świąteczne spotkanie pod znakiem „Feniksa”
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Łączy nas miłość do Wojska Polskiego
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Olympus in Paris
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Olimp w Paryżu
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO