Jednym z elementów 25-lecia wolnej Polski było dochodzenie prawdy o Katyniu. Odkłamywanie tej zbrodni i jej upamiętnianie – mówił prezydent Bronisław Komorowski w nowej siedzibie Muzeum Katyńskiego. Spotkanie z przedstawicielami Stowarzyszeń Rodziny Katyńskiej i Rodziny Policyjnej 1939 roku zorganizowano w 75. rocznicę napaści Sowietów na Polskę.  


Muzeum Katyńskie na warszawskiej Cytadeli będzie otwarte za rok, ale już dziś zorganizowano w nim uroczystość ukończenia pierwszego etapu budowy. To właśnie tu Bronisław Komorowski wspominał wizytę, jaką w 1989 roku odbył z ówczesnym premierem Tadeuszem Mazowieckiem na cmentarzu katyńskim. – Miałem wówczas nadzieję, że wspólną pracą wydobędziemy prawdę o zbrodni i pamięć o niej – mówił. Prezydent przypominał, jak w 1995 roku powstał w stolicy pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, mówił też o przeprowadzanych ekshumacjach i zakładaniu polskich cmentarzy w Katyniu, Charkowie, Miednoje i Bykowni.

Tablice pamięci

– To jednak nie koniec zadań. Trwają prace nad nową siedzibą Muzeum Katyńskiego, zabiegamy też o przekazywanie z Rosji kolejnych dokumentów dotyczących tej zbrodni – dodawał Bronisław Komorowski. Podkreślał, że nie ma zbrodni, która poszłaby w niepamięć. – Każda zostanie ujawniona, odkryta i użyta przeciw jej autorom – mówił prezydent, odsłaniając na Cytadeli tablice z nazwiskami polskich ofiar pomordowanych w Katyniu.

Minister obrony Tomasz Siemoniak podkreślał symboliczny wymiar ukończenia prac w 75. rocznicę sowieckiej agresji. – To jest rocznica jednego z najtragiczniejszych dni w naszej historii i tego dnia przypominamy zabitych w Katyniu oficerów – mówił minister Siemoniak.

W ramach pierwszego etapu budowy wyremontowano zabytkową działobitnię. – W jej arkadach powstanie Epitafium Katyńskie z nazwiskami wszystkich pomordowanych Polaków – wyjaśniał dyrektor Muzeum Katyńskiego Sławomir Frątczak.

– Cieszymy się z postępu prac i z niecierpliwością czekamy na otwarcie całego muzeum – mówiła prezes Federacji Rodzin Katyńskich Izabella Sarjusz-Skąpska.

Zmiany w Cytadeli

Muzeum Katyńskie zajmie około trzy hektary na terenie Cytadeli, fortyfikacji zbudowanej po powstaniu listopadowym przez cara Mikołaja I. Placówka powstanie w trzech zaadaptowanych na ten cel zabytkowych budowlach: kaponierze, działobitni oraz bramie od strony południowej, zwanej Bramą Nowomiejską.

Koncepcję architektoniczną opracował zespół pracowni Maksa Sp. z o.o. i biuro BGA, którzy w 2010 roku wygrali konkurs architektoniczny, oraz rzeźbiarz Jerzy Kalina. Budowę powierzono warszawskiej firmie PBM Południe. Przedsiębiorstwo ma doświadczenie w pracach przy zabytkowych budowlach, adaptowali m.in. żoliborski Fort Sokolnickiego na placówkę kultury.


W nowym muzeum na ekspozycji znajdą się gabloty z osobistymi przedmiotami zamordowanych i pamiątkami po zamordowanych. Zaplanowano też m.in. prezentacje audiowizualne, projekcje filmowe.

W Cytadeli do końca 2013 roku mieściło się Dowództwo Wojsk Lądowych. Po reformie dowodzenia pozostały tu oddziały Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, jednak docelowo teren ten ma być przekazany warszawiakom. – Rozmawiamy z władzami miasta o sposobach zagospodarowania Cytadeli – mówił minister Siemoniak. Poza Muzeum Katyńskim ma się tu w przyszłości mieścić nowa siedziba Muzeum Wojska Polskiego, które dziś znajduje się w jednym ze skrzydeł Muzeum Narodowego.

Muzeum Katyńskie zostanie otwarte 17 września 2015 roku, czyli w 76. rocznicę sowieckiej agresji na Polskę. Inwestycję, której koszt to 87 mln zł, finansuje resort obrony i Muzeum Wojska Polskiego.

Zbrodnia katyńska

Wiosną 1940 roku w Katyniu, Miednoje, Charkowie i Bykowni z rozkazu najwyższych władz ZSRR zamordowano 22 tys. jeńców, którzy po sowieckiej agresji na Polskę byli przetrzymywani w radzieckich obozach i więzieniach. Zabito ich strzałem w tył głowy. Wśród pomordowanych było ponad 10 tys. oficerów wojska i policji. Ofiary pogrzebano w masowych grobach. Władze ZSRR, próbując ukryć zbrodnię, oskarżały o nią Niemców. Dopiero w 1990 roku Rosjanie oficjalnie przyznali, że mord ten był jedną z ciężkich zbrodni stalinizmu.

Muzeum Katyńskie powstało 21 lat temu w warszawskim Forcie Czerniakowskim. Decyzję o jego powołaniu podpisał ówczesny wiceminister obrony Bronisław Komorowski. W 2009 roku z powodów organizacyjnych placówka została zamknięta. Do dziś muzeum zgromadziło kilkadziesiąt tysięcy artefaktów, w tym ponad 26 tys. osobistych przedmiotów pomordowanych, które wydobyto z dołów śmierci. Są wśród nich fragmenty mundurów, nieśmiertelniki, guziki, manierki, medaliki, obrączki, orzełki, okulary. W zbiorach znajdują się też zdjęcia ofiar wykonane przed II wojną, dokumenty osobiste i pamiątki przekazane przez rodziny, korespondencje jeńców z Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska, filmy i dokumentacje z ekshumacji. Większość tych przedmiotów leży na razie w magazynach, a część można oglądać na wystawie w Muzeum Wojska Polskiego.