Służył w 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich. Uczestniczył w kampanii wrześniowej, dowodząc między innymi polskim szwadronem w czasie bitwy pod Olszewem. Porucznik Henryk Prajs właśnie świętował swoje 100. urodziny. W uroczystym jubileuszu wzięli udział bliscy oficera, żołnierze z 15 Brygady, list z życzeniami przesłała premier Beata Szydło.
„Był pan świadkiem wielu trudnych wydarzeń, które kształtowały kolejne pokolenia Polaków, ich patriotyzm i miłość do Ojczyzny. Proszę pamiętać, że potrzebujemy doświadczenia i mądrych rad oraz osób takich jak pan” – napisała w liście do jubilata premier Beata Szydło. Podczas uroczystości głos zabrał gen. bryg. Jarosław Gromadziński: – Przysięga wojskowa mówi, by „krwi ani życia w razie potrzeby Ojczyźnie nie szczędzić”. Pan Henryk to udowodnił w czasie wojny – mówił dowódca 15 Giżyckiej Brygady Zmechanizowanej – Panie Henryku, jeśli zajdzie taka potrzeba, zgodnie z Pańskim przykładem, wszyscy szwoleżerowie staną do broni, aby walczyć o Ojczyznę!
Uroczyste urodziny kawalerzysty odbyły się w podwarszawskiej Górze Kalwarii, rodzinnej miejscowości Henryka Prajsa. Razem z porucznikiem świętowali jego najbliżsi, członkowie Szwadronu Honorowego 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich oraz żołnierze 15 Brygady Zmechanizowanej, którzy dziedziczą tradycje pułku. Oni, specjalnie na te okazję, przygotowali też pokaz musztry paradnej. Jubilat nie krył wzruszenia. – Nie jestem żadnym profesorem, mam tylko średnie wykształcenie, a ludzie obdarzają mnie wielkim szacunkiem – mówił. – Nigdy bym się nie spodziewał, że kiedyś przyjedzie do mnie wojsko z generałem na czele – podkreślał.
Z miłości do kawalerii
Abram Chaim Prajs urodził się 30 grudnia 1916 roku w Górze Kalwarii. Pochodzi z niezbyt zamożnej żydowskiej rodziny. – Moja mama była patriotką, dziadek w 1918 roku rozbrajał Niemców, a brat mamy był radnym aż do 1939 roku – opowiada jubilat. Kiedy Prajs miał dwa lata, jego ojca zabili bandyci. Samotnie wychowywała go matka. Mimo że w domu się nie przelewało, zadbała o wykształcenie syna. Chłopak przed południem uczył się w szkole powszechnej, a po południu chodził do żydowskiego chederu. Po ukończeniu szkoły aż do 1937 roku pracował jako krawiec. Wtedy dostał powołanie do wojska. Prajs przyjął tę wiadomość z entuzjazmem. – Zawsze bardzo podobała mi się armia, a szczególnie kawaleria. Już na komisji lekarskiej poprosiłem lekarza, aby skierował mnie w szeregi kawalerzystów – wspomina Prajs. Tak też się stało. Ale zanim rekrut trafił do 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich Suwalskiej Brygady Kawalerii, z wyróżnieniem ukończył szkołę podoficerską. – Szkolenie było bardzo wymagające, ale zależało mi na służbie, więc postanowiłem te trudności pokonać – podkreśla. Służbę, jako kapral, rozpoczął w 1938 roku. To właśnie w wojsku zaczął używać imienia Henryk.
Rok później brał udział w kampanii wrześniowej. Dowodził między innymi polskim szwadronem podczas bitwy pod Olszewem. Wówczas, w czasie przeprawy, suwalska brygada napotkała na drodze niemiecki oddział pancerny. Bitwa, która toczyła się w nocy z 13 na 14 września, nie została rozstrzygnięta, ale po obu stronach zginęło wielu żołnierzy. Henryk Prajs został ranny.
W 1940 roku wrócił do rodzinnej Góry Kalwarii. Miasto znajdowało się pod okupacja niemiecką, ludność żydowską wysyłano do getta, a później do obozu zagłady w Treblince. Prajsowi udało się uciec przed wywózką. Przez cztery lata ukrywał się w okolicznych wsiach. Przeżył dzięki wsparciu mieszkańców, którzy pomagali mu, ryzykując często własnym życiem.
Żołnierska dusza
Henryk Prajs jako jedyny z całej rodziny przeżył wojnę. Po jej zakończeniu włączył się w odbudowę miasta. Ukończył też szkołę sadowniczą, był ławnikiem, a także burmistrzem Góry Kalwarii. Nigdy jednak nie zapomniał o swojej służbie wojskowej. – Gdybym miała określić tatę w trzech słowach, powiedziałabym, że to Polak, żołnierz i patriota – mówi Małgorzata Prajs. – Czas, kiedy był żołnierzem, wspomina jako najszczęśliwszy w swoim życiu – dodaje. Wtóruje jej wnuk porucznika, Mateusz. – Dziadek cały czas kieruje się w życiu twardymi, żołnierskimi zasadami. Pobudka zawsze o 7 rano, posiłki koniecznie o stałej porze, a przy tym dziadek jest bardzo punktualny. Kiedy umówi się z kimś na godzinę 12, gotowy jest już o 11. Żartujemy, że jeśli kiedyś trafi do nieba, to będzie tam nawet przed Bogiem – żartuje.
Mateusz Prajs wspomina też, że dziadek zachęcał go do zainteresowania się armią. – Gdy miałem kilkanaście lat, pojechaliśmy razem na wakacje. Każdy dzień zaczynał się o 7 rano od rozgrzewki i pompek. W zasadzie nasz wyjazd bardziej przypominał obóz przetrwania niż wakacje. Ale taki właśnie jest dziadek. Jest po prostu żołnierzem – zaznacza.
autor zdjęć: Michał Niwicz
komentarze