W ostatnich dniach wielowątkowość sytuacji na Ukrainie i jej dynamika oraz powiązania z tym, co możemy określić mianem wielkiej polityki, nabrały zupełnie nowego formatu. Można z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że ten miesiąc – a historycznie jest on dla Polaków bardzo szczególny – będzie miał specjalne znaczenie dla losów tego konfliktu, dla dalszych procesów zachodzących w samej Ukrainie oraz w Unii Europejskiej, jak i w przyszłej roli Rosji w Europie. Każde, nawet najmniejsze wydarzenie, ma tu swoją przyczynę, rozwinięcie i swój finał. Efekty są obecnie trudne do przewidzenia, ale będą one sumą najbliższych dni – pisze kmdr rez. dr Wiesław Topolski ze Stowarzyszenia Oficerów Marynarki Wojennej RP.
1 września 2014 r. premier Ukrainy Arsenij Jaceniuk wręczając nagrody za waleczność dowódcy batalionu Gwardii Narodowej „Donbas” stwierdził, że sytuacja jest coraz bardziej napięta, ale jeżeli będzie panowała w tym państwie dyscyplina i samokontrola na wszystkich szczeblach władzy to uda się pokonać rosyjską agresję. Jaceniuk jest wyraźnie zdeterminowany i chyba doskonale rozumie, gdzie tkwią przyczyny tragicznej sytuacji. Nie tylko odniósł się do rosyjskiej agresji, lecz także do tego, z czym na co dzień ma do czynienia wokół siebie. Skierował swoje wezwanie przede wszystkim do Ministerstwa Obrony i Sztabu Generalnego. Żołnierzom dziękował za poświęcenie i wysiłek oraz heroizm. Oznacza to, że sytuacja ma obecnie dwa oblicza: determinację ze strony świadomej swojej państwowości coraz większej rzeszy społeczeństwa, w tym i prostych żołnierzy z linii, gotowych walczyć do ostatniego z Rosjanami, oraz że istnieją znaczne problemy w kierownictwie sił zbrojnych. I to jest bardzo niepokojące i zastanawiające.
Mariupol – symbol woli walki o niezależność
Jednocześnie szef służby prasowej resortu obrony Ukrainy, odnosząc się do sytuacji z 1 września, nie tylko mówił o odejściu ukraińskich jednostek z niektórych rejonów, gdzie nie miały one szansy na pokonanie znacznych sił przeciwnika. Tu już jawnie mówił nie tylko o separatystach, lecz także o regularnych jednostkach armii rosyjskiej. Mówił także o ćwiczeniach ukraińskich czołgistów i artylerzystów na poligonach w głębi kraju (przy granicy z Polską i w obwodzie kijowskim), a to oznacza, że szkolone są kolejne uzupełnienia dla tego rodzaju wojsk.
Z kolei w bezpośrednim przekazie telewizyjnym dowódca batalionu „Azow” podkreślił, że jeżeli nie dojdzie do okrążenia sił ukraińskich w okolicach Mariupola, to istnieje szansa zatrzymania agresji, szczególnie przy takim nastawieniu mieszkańców i żołnierzy, by bronić południowo-wschodniej granicy swoje państwa. Mariupol w ciągu kilku ostatnich dni stał się dla całego ukraińskiego społeczeństwa symbolem woli walki o niezależność. Jego mieszkańcy przygotowują go do obrony, tak jak to robiono w 1941 r. Ochotnicy nie tylko włączają się do tworzonych jednostek samoobrony, lecz także cała ludność kopie rowy przeciwczołgowe, buduje transzeje i schrony.
W rosyjskich źródłach pojawia się również coraz więcej informacji z terenów walk, przy czym dostrzegalny jest rozdźwięk w komentarzach i wypowiedziach. Wyraźnie narasta nastrój rozczarowania działaniami Władimira Putina, które szczególnie ostro są krytykowane przez tych, których bliskich wysłano do walk na teren Ukrainy. Z coraz to nowych rosyjskich oddziałów wojskowych, głównie regularnych jednostek wojsk powietrznodesantowych (WPD), a także zmechanizowanych wysłanych do walk, przedostają się informacje o narastających stratach w stanach osobowych. Według danych na 31 sierpnia, już ponad 200 Rosjan z regularnych jednostek WPD straciło w walkach życie, a o ponad 400 nie ma jakichkolwiek wiadomości.
Trzy cele Kremla
Jak podała 1 września rosyjska „Niezawisimaja gazieta”, mająca wśród swoich dziennikarzy najlepszą grupę ekspertów wojskowych, „donieccy” starają się zrealizować określony zamysł operacyjny Kremla. To stwierdzenie „donieccy” to swoisty unik przed działaniami cenzury: można w nie włożyć i separatystów, i ochotników, i wreszcie regularne jednostki armii rosyjskiej. „Niezawisimaja” cytuje znanego ukraińskiego eksperta ds. wojskowych Walientina Badraka, który stwierdził, że Rosja rozszerza strefę działań bojowych na południowo-wschodnim obszarze Ukrainy, by zrealizować minimum trzy cele operacyjno-strategiczne: 1) stworzyć na lądzie drogę na Krym (przez terytorium obwodu ługańskiego, donieckiego plus zaporoskiego i chersońskiego; 2) wpłynąć na przebieg wyborów do Rady Najwyższej Ukrainy, a mają te działania sprzyjać temu, by do parlamentu dostały się siły prorosyjskie; 3) stopniowo, krok za krokiem przyzwyczaić Zachód do myśli, że terytorium Ukrainy to strefa interesów Rosji, gdzie Kreml w przyszłości zamierza realizować swoją politykę.
Stworzenie drogi łączącej terytorium Rosji z Krymem to szalenie istotna sprawa, bowiem tylko w ten sposób możliwe będzie zabezpieczenie właściwego poziomu dostaw do tego anektowanego obszaru. Eksperci szacują, że wybudowanie mostu łączącego rosyjski brzeg z krymskim to inwestycja mająca kosztować minimum ponad 6 mld rubli (ok. 600 mln PLN).
Z kolei rosyjski ekspert wojskowy płk rez. Wiktor Litowkin wskazuje, że działania na południu to manewr odciągający główne siły ukraińskie od słabnących sił separatystów w obwodzie ługańskim i donieckim, a zajęcie Mariupola to uderzenie w możliwości wykorzystania tego portu na Morzu Azowskim w celu realizacji dostaw wsparcia dla sił ukraińskich walczących w tym rejonie.
Ukraina – specjalny sojusznik USA?
Rozmawiając z mieszkańcami Ukrainy słyszałem przede wszystkim narastające obawy i pesymizm, brak wiary w realną perspektywę szybkiego rozwiązania konfliktu oraz jego wygaszenie. Nadal też nie znajdują zrozumienia wśród swoich bliskich i znajomych mieszkających w Rosji, którzy o tym, co dzieje się na froncie i w Ukrainie dowiadują się w zdecydowanej większości z rosyjskich mediów rządowych.
Jak podkreślają obserwatorzy, nawet możliwe przyznanie Ukrainie statusu „specjalnego sojusznika USA spoza NATO”, nic nie zmieni, poza pewnym wsparciem moralnym. Status ten nie da ulg w ewentualnych zakupach amerykańskiego uzbrojenia, ale może głównie dać możliwość udziału w dowódczo-sztabowych treningach i ćwiczeniach taktycznych, organizowanych przez Pentagon. Nie ma co liczyć, że Amerykanie np. wyślą swoich żołnierzy na Ukrainę. Nie przybliży to również Ukrainy do wejścia do NATO, bowiem jednym z zasadniczych wymogów jest brak sporów terytorialnych ze swoimi sąsiadami, a obecnie rosyjski Krym może być zasadniczą barierą w tym względzie. Dodatkowo, by wejść do Sojuszu trzeba przeprowadzić prawdziwą reformę sił zbrojnych, a także podjąć inny wysiłek, który powinien doprowadzić do zrównania z sojuszniczymi standardami. Szanse na to należy uznać za zerowe.
Analizując sytuację Ukrainy, widząc precyzyjną realizację planów Moskwy i reakcję Zachodu oraz patrząc na to przez pryzmat polskich doświadczeń z września 1939 r., mam coraz więcej obaw, czy aby nasz świat cokolwiek zrozumiał z łamania szlabanów granicznych między Wolnym Miastem Gdańskiem a terenem II Rzeczypospolitej w Gdyni-Orłowie oraz niemiecko-radzieckiej parady w zajętym przez te wojska polskim Brześciu. A przecież od maja 1945 r., co roku powtarzamy wszyscy na cały głos: nigdy więcej wojny!
komentarze