Ustawa o obronie ojczyzny wprowadza wiele nowych rozwiązań, dlatego MON uruchomiło cykl szkoleń kaskadowych w jednostkach, by wszyscy żołnierze mieli pełną wiedzę na temat zmienionych przepisów. Na naszych łamach regularnie publikujemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Udzielają ich eksperci z Ministerstwa Obrony Narodowej.

Czy można zastępcy dowódcy batalionu powierzyć czasowe pełnienie obowiązków na stanowisku dowódcy batalionu, które jest czasowo nieobsadzone?

Problematyka powierzenia żołnierzowi czasowego pełnienia obowiązków została uregulowana w artykule 208 ustawy z 11 marca 2022 roku o obronie ojczyzny (Dz.U. z 2022 roku poz. 2305 z późn. zm.), a uszczegółowiona w rozporządzeniu ministra obrony narodowej z 20 lutego 2023 roku w sprawie wyznaczania żołnierzy zawodowych na stanowiska służbowe i zwalniania z tych stanowisk (Dz.U. z 2023 roku poz. 413). Aby odpowiedzieć na pytanie dotyczące możliwości powierzenia obowiązków służbowych żołnierzowi – zastępcy dowódcy batalionu na stanowisku dowódcy batalionu, należy na początek określić i rozróżnić strukturę organizacyjną jednostki wojskowej. W przypadku batalionu samodzielnego zasady czasowego powierzenia obowiązków na stanowisku dowódcy jednostki wojskowej określa § 31 ust. 6 rozporządzenia. Zgodnie z nim w przypadku nieobecności dowódcy jednostki wojskowej trwającej do 30 dni kalendarzowych nie powierza się czasowego pełnienia obowiązków na tym stanowisku jego zastępcy. Wobec powyższego zastępca dowódcy jednostki wojskowej podczas nieobecności etatowego dowódcy wykonuje obowiązki zgodnie z posiadanymi kompetencjami. W przypadku batalionu niesamodzielnego natomiast czasowe powierzenie obowiązków służbowych na stanowisku dowódcy batalionu jego zastępcy będzie możliwe na ogólnych zasadach.

Na jaki okres powinno być wystawiane orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania? Czy obowiązkowe jest powtarzanie badań profilaktycznych co roku?

Kwestie badań okresowych (badań profilaktycznych) żołnierzy zawodowych reguluje art. 288 ust. 1 ustawy z 11 marca 2022 roku o obronie ojczyzny: „1. Żołnierzom zawodowym przysługują coroczne bezpłatne badania profilaktyczne na zasadach określonych w przepisach ustawy z 27 czerwca 1997 roku o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2022 roku poz. 437)”.

Z kolei art. 6 ust.1 pkt 2 lit. a i b tej ustawy precyzuje rodzaj i podstawę sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej, wskazując na przepisy Kodeksu Pracy. Na podstawie art. 229 § 8 Kodeksu Pracy zostało wydane rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 roku w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz.U. z 2023 roku poz. 607), gdzie m.in. określono częstotliwość wykonywania badań okresowych oraz wzór orzeczenia lekarskiego. Terminy kolejnych badań okresowych określa lekarz orzecznik na podstawie badania lekarskiego, wyników badań dodatkowych oraz konsultacji specjalistycznych po uwzględnieniu opisanych przez pracodawcę czynników szkodliwych występujących na stanowisku pracy lub służby. Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że przysługujące żołnierzowi prawo do corocznych bezpłatnych badań profilaktycznych nie jest jednoznaczne z koniecznością ich wykonywania raz w roku. Częstotliwość kolejnych badań jest uwarunkowana stanem zdrowia żołnierza oraz warunkami jego służby (czynniki szkodliwe).

W latach 2015–2023 byłem funkcjonariuszem policji. Po zwolnieniu z tej formacji zostałem powołany do zawodowej służby wojskowej z rezerwy 21 sierpnia 2023 roku. Czy w świetle zmiany przepisów z 29 września 2023 roku lata służby w policji zostaną mi doliczone do wojskowej wysługi?

Zgodnie z brzmieniem art. 138 ust. 2 ustawy o obronie ojczyzny okres pełnienia służby w służbach mundurowych zalicza się do okresów służby wojskowej, od których jest uzależnione nabycie prawa lub wysokość należności pieniężnych określonych w niniejszej ustawie, z wyłączeniem należności, o których mowa w art. 458 (odprawa) i art. 459 pkt 1 (świadczenie wypłacane co miesiąc przez okres jednego roku po zwolnieniu ze służby), w przypadku gdy funkcjonariusz otrzymał te należności w poprzednio pełnionej służbie. Powyższe oznacza, że żołnierzowi będącemu uprzednio funkcjonariuszem, który został powołany do zawodowej służby wojskowej pomiędzy dniem wejścia w życie ustawy o obronie ojczyzny a 29 września 2023 roku zostanie wydana nowa decyzja w przedmiocie dodatku za długoletnią służbę wojskową, w przypadku gdy zaliczony okres służby będzie go uprawniał do tego dodatku. W przypadku osób powoływanych po 29 września 2023 roku natomiast ewentualne decyzje ustalające dodatek za długoletnią służbę wojskową będą z urzędu uwzględniać zaliczony okres poprzedniej służby.

Czy do okresu czynnej służby wojskowej, od którego zależy nagroda jubileuszowa, wlicza się pracę wykonywaną za granicą oraz staż?

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra obrony narodowej z 20 marca 2023 roku w sprawie nagród jubileuszowych żołnierzy zawodowych, do okresu czynnej służby wojskowej, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, wlicza się zakończone okresy zatrudnienia wykonywanego w pełnym wymiarze czasu pracy. Wymiar czasu pracy podlega zsumowaniu w przypadku równoczesnego wykonywania zatrudnienia u różnych pracodawców w wymiarze nie niższym niż połowa czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub na danym stanowisku. Prawodawca nie precyzuje przy tym miejsca świadczenia pracy, stąd próba jego ewentualnego zawężenia jedynie do terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie wydaje się znajdować uzasadnienia. Z kolei w § 3 w ust. 1 podane są przykładowe dokumenty – stąd użyty zwrot „w szczególności” – potwierdzające te okresy. Jeżeli więc dana osoba dysponuje stosownym dokumentem potwierdzającym okresy pracy za granicą, to nie dostrzega się przeszkód, aby uznać je jako potwierdzające ten okres w rozumieniu omawianego rozporządzenia, a także by okresy pracy za granicą uwzględnić podczas ustalania wymiaru nagrody jubileuszowej, o ile spełniony zostanie warunek określony w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia.

Zgodnie z wytyczną zawartą w upoważnieniu do wydania aktu wykonawczego na podstawie art. 444 ust. 2 ustawy w przypadku okresów wliczanych do okresu czynnej służby wojskowej, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, uwzględnia się okresy służby, pracy i nauki. Z kolei zgodnie z cytowanym powyżej § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra obrony narodowej w sprawie nagród jubileuszowych żołnierzy zawodowych do okresu czynnej służby wojskowej, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, wlicza się zakończone okresy zatrudnienia wykonywanego w pełnym wymiarze czasu pracy. Odnosząc się natomiast do przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2023 roku poz. 735) określającej m.in. kwestię stażu, to stwierdzić należy, że nie mogą one mieć zastosowania w omawianym przypadku. W ustawie tej chodzi bowiem o stosunek pracy, jaki powstaje na podstawie umowy o pracę. Czas stażu nie może być zatem wliczony do okresu czynnej służby wojskowej.

Czy dofinansowanie do wypoczynku pracownika, któremu został nadany pracowniczy przydział mobilizacyjny, określone w rozporządzeniu ministra obrony narodowej z 17 listopada 2022 roku można otrzymać mimo pobrania dofinansowania z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych?

Zgodnie z rozporządzeniem ministra obrony narodowej z 17 listopada 2022 roku w sprawie świadczeń socjalno-bytowych dla pracowników resortu obrony narodowej, którym został nadany pracowniczy przydział mobilizacyjny, świadczenia socjalno-bytowe dla wyżej wymienionych kategorii pracowników obejmują m.in. dofinansowanie do wypoczynku pracownika. Jednocześnie w świetle art. 542 ust. 2 ustawy z 11 marca 2022 roku o obronie ojczyzny w przypadku zbiegu uprawnień do świadczeń socjalno-bytowych przysługujących na mocy wspomnianej ustawy i innych przepisów (np. Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych) pracownikowi resortu obrony narodowej przysługują świadczenia dla niego korzystniejsze. Jeżeli zatem w danym roku kalendarzowym pracownik zdecydował się skorzystać z dofinansowania wypoczynku z ZFŚS, wówczas nie przysługuje mu już dofinansowanie do wypoczynku na podstawie ustawy o obronie ojczyzny.

Czy żołnierzowi, który awansował w ramach aktywnej rezerwy, zostanie podwyższona emerytura? Jeżeli tak, to czy w jej trakcie, po jej zakończeniu czy po 12 miesiącach służby w AR?
W myśl przepisu art. 5 ustawy z 10 grudnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2022 roku poz. 2528 z późn. zm.), podstawę wymiaru emerytury wojskowej stanowi uposażenie należne żołnierzowi zawodowemu w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej. Jedynie w sytuacji ponownego powołania emeryta do zawodowej służby wojskowej i pełnienia tej służby nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 miesięcy, na wniosek emeryta ustala się nową podstawę emerytury w sposób określony w art. 5 cyt. ustawy.
Należy podkreślić, że w myśl przepisu art. 131 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny (Dz.U. poz. 2305 z późn. zm.), służba w aktywnej lub pasywnej rezerwie nie odbywa się w ramach zawodowej służby wojskowej.