Uczestniczyli w wojnie polsko-bolszewickiej oraz kampanii wrześniowej, uratowali przed Niemcami 75 ton złota Banku Polskiego wywożąc je do Francji. Pułkownik Ignacy Matuszewski i major Henryk Rajchman, zasłużeni oficerowie Wojska Polskiego, zmarli na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Ich prochy zostaną sprowadzone do kraju i spoczną na wojskowych Powązkach.
– 31 października 2016 roku sąd stanu Nowy Jork wydał zgodę na ekshumację i przewóz do Polski szczątków obu oficerów. Dziś udajemy się do Nowego Jorku, aby uczestniczyć w tym przedsięwzięciu – mówił dr hab. Sławomir Cenckiewicz, dyrektor Wojskowego Biura Historycznego.
Polska delegacja, która leci do Stanów Zjednoczonych, będzie obecna 18 listopada przy ekshumacji płk. Ignacego Matuszewskiego i mjr. Henryka Rajchmana. Polscy przedstawiciele wezmą też udział w uroczystościach, podczas których Polonia będzie żegnać bohaterów. – Dla tego środowiska obaj oficerowie byli bardzo ważnymi postaciami, zwłaszcza w okresie II wojny światowej, kiedy wzięli na siebie ciężar prowadzenia walki o sprawy Polski na terenie Stanów Zjednoczonych – podkreślał Cenckiewicz.
Powrót do kraju
W sobotę trumny ze szczątkami oficerów będą wystawione w domu pogrzebowym, a w niedzielę o godzinie 14.30 w Katedrze Świętego Patryka w Nowym Jorku odbędzie się msza święta. Szczątki oficerów zostaną w trumnach przykryte mundurami, które specjalne dla nich zostały uszyte według przedwojennego wzoru. Zgodnie z ceremoniałem wojskowym obie trumny będą także przesłonięte biało-czerwonymi flagami.
Prochy pułkownika Ignacego Matuszewskiego i majora Henryka Rajchmana zostaną sprowadzone do Polski 23 listopada o godzinie 12.45. O 15.00 w Wojskowym Porcie Lotniczym Warszawa-Okęcie rozpocznie się uroczystość powitania oficerów. Natomiast uroczystości pogrzebowe zaplanowano na 10 grudnia na godzinę 14. Bohaterowie spoczną na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze żołnierzy Wojska Polskiego 1920 roku. Uroczystość poprzedzi msza żałobna w Katedrze Polowej Wojska Polskiego.
O ekshumację oraz przewiezienie do kraju oficerów zabiegał komitet honorowy, który powołał minister obrony Antoni Macierewicz. Gremium wiosną rozpoczęło starania o sprowadzenie prochów. Aby ekshumacja doszła do skutku, konieczne było wytoczenie sprawy sądowej miastu Nowy Jork i dzielnicy Queens. 31 października 2016 roku sąd stanu Nowy Jork wydał zgodę na ekshumację i przewóz do Polski szczątków oficerów. – Dokumentacja niezbędna do przeprowadzenia ekshumacji była tak dobrze przygotowana, że do pozytywnego rozpatrzenia sprawy wystarczyły dwie rozprawy – mówił dziś Cenckiewicz. – Gdy wyrok został wydany, sprawy potoczyły się już bardzo szybko – dodał.
Zasłużeni dla Polski. Także na emigracji
Pułkownik Ignacy Matuszewski był szefem Oddziału II Naczelnego Dowództwa, odpowiedzialnym za wywiad wojskowy także podczas wojny z bolszewikami w 1920 roku. Później był m.in. attaché wojskowym w Rzymie oraz ministrem skarbu w II Rzeczypospolitej.
Major Henrych Rajchman w czasie I wojny był żołnierzem Legionów Polskich, potem służył m.in. w Biurze Inspekcji Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych w Warszawie oraz jako attaché wojskowy w Tokio. Był wiceministrem, a potem ministrem przemysłu i handlu II RP.
Obaj oficerowie na polecenie polskiego rządu we wrześniu 1939 roku nadzorowali ewakuację 75 ton złota Banku Polskiego do Francji. Kruszec o wartości 400 mln zł wywieziono z Polski koleją przez Rumunię do portu w Konstancy nad Morzem Czarnym. Potem tankowcem do Stambułu i na terytorium Bejrutu podległego wówczas Francji. W październiku skarb II Rzeczypospolitej znalazł się w Never nad Loarą. Majątek ten pomógł w budowaniu polskiej armii i działalności rządu emigracyjnego gen. Władysława Sikorskiego.
Obecny podczas dzisiejszej konferencji Piotr Woyciechowski, prezes Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, która przygotowała banknoty okolicznościowe z wizerunkami Matuszewskiego i Rajchmana, podkreślał, że oficerowie wywieźli nie tylko złoto z NBP. Uratowali przed okupantem także wydrukowane przez Rząd II RP banknoty i numeratory, które nie zostały wprowadzone do obiegu.
W 1941 roku Matuszewski i Rajchnam przedostali się do Stanów Zjednoczonych, gdzie organizowali Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia oraz Instytut Józefa Piłsudskiego. Matuszewski zmarł nagle w 1946 roku, a Rajchman w 1951.
autor zdjęć: Magdalena Miernicka
komentarze