Pamięć o żołnierzach wyklętych i członkach powojennej, antykomunistycznej konspiracji miała być zatarta. Przez wiele lat nie uczono o nich w szkołach, nie pozwalano na upamiętnianie, a wielu z nich leżało w bezimiennych grobach. Dziś obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Dzień pamięci o tych, którzy walczyli z sowietyzacją ojczyzny.

Muzeum Wojska Polskiego

– Chylimy czoła i oddajemy cześć żołnierzom wyklętym, którzy wykazali się niezłomnością, odwagą, poświęceniem i pozostali wierni wojskowej przysiędze do końca – mówił minister Mariusz Błaszczak w Muzeum Wojska Polskiego podczas uroczystości wręczenia aktów mianowania i odznaczeń kombatantom z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Minister dodał, że żołnierze niezłomni byli przez komunistyczną władzę prześladowani, mordowani, a pamięć o nich miała być zatarta. – Jednak dziś ta pamięć wróciła i jest podstawą budowy morale Wojska Polskiego, Niezłomni są dziś patronami jednostek obrony terytorialnej, a ich postawa jest przykładem patriotyzmu i miłości ojczyzny – podkreślił szef MON.

Film: Michał Niwicz / polska-zbrojna.pl

– Bóg powierzył honor Polaków żołnierzom niezłomnym, uczestnikom najdłuższego polskiego postania niepodległościowego i oni to zadanie wspaniale wypełnili – zaznaczył z kolei Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Jak dodał, byli oni wierni polskiemu mundurowi, a współczesne polskie wojsko i młodzież znaleźli w nich kodeks wartości, na którym mogą budować swoją przyszłość.

Podczas uroczystości minister Błaszczak za zasługi w walkach o niepodległość państwa polskiego nominował dwóch kombatantów na wyższe stopnie wojskowe: na stopień kapitana por. Leszka Zabłockiego, żołnierza Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, a na stopień porucznika – ppor. Juliana Wyszomirskiego, żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych. Minister nadał też obu żołnierzom złote medale „Za zasługi dla obronności kraju”.

– My nie składaliśmy broni, walczyliśmy najpierw z niemieckim najeźdźcą, potem z komunistyczną władzą przyniesioną na sowieckich bagnetach, a dziś walczymy o pamięć o żołnierzach wyklętych – mówił, dziękując w imieniu mianowanych, kpt. Zabłocki.

Uroczystość zakończył apel pamięci oraz rekonstrukcja odbicia więźniów z posterunku NKWD w wykonaniu członków grup rekonstrukcji historycznej.

Cmentarz Wojskowy na warszawskich Powązkach

– Łączka miała być śmietnikiem historii, gdzie w zapomnieniu mieli leżeć nasi najbardziej wytrwali bohaterowie – zaczął swoje przemówienie Mateusz Morawiecki, prezes Rady Ministrów, który w południe wziął udział w uroczystościach z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych na wojskowych Powązkach. Przy Panteonie – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych spotkał się m.in. z warszawiakami, którzy przyszli złożyć kwiaty i znicze na Łączce. Premier przypomniał, że walka o prawdę należy dziś do obowiązków Polaków, bo nie można pozwolić, by zapomniano o bohaterach. – Nasi wspaniali bohaterowie, chłopcy i dziewczęta, świadczyli swoim życiem, że nie ma ważniejszych wartości niż wolność, wolna Polska, niepodległość – mówił Morawiecki. W uroczystości brał udział również Krzysztof Bukowski, syn por. Edmunda Bukowskiego ps. „Edmund”, żołnierza Armii Krajowej zamordowanego w więzieniu na ulicy Rakowieckiej. – Miałem to szczęście, że szczątki mojego ojca znaleziono tu jako pierwsze. Ale prace nad identyfikacją innych zamordowanych żołnierzy jeszcze trwają. Miejmy nadzieję, że lista nazwisk zidentyfikowanych będzie się ciągle powiększać – mówił Bukowski. Na koniec uroczystości premier Morawiecki wraz z rodzinami żołnierzy zamordowanych przez władze komunistyczne złożył kwiaty przy mauzoleum żołnierzy wyklętych.

Pałac Prezydencki

W samo południe, prezydent Andrzej Duda wręczył osobom zasłużonym dla niepodległości Polski oraz pielęgnującym pamięć o żołnierzach wyklętych najwyższe odznaczenia państwowe.

Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski zostali pośmiertnie odznaczeni Stanisław Ostwind-Zuzga, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, skazany w 1945 roku na karę śmierci, a także Maria Szelągowska „Rysia”, współpracowniczka płk. Witolda Pileckiego, skazana w 1948 roku na karę śmierci, zamienioną na dożywocie.

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymali Lucjan Denziak „Orzeł”, żołnierz Armii Krajowej, Zrzeszenia „WiN” oraz Narodowego Zjednoczenia Wojskowego skazany w 1947 roku na 8 lat więzienia; Stanisław Rusek „Tęcza”, żołnierz Ruchu Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenia „WiN” w oddziale Hieronima Dekutowskiego „Zapory”; Tadeusz Zycki „Czech”, żołnierz Batalionów Chłopskich, i Zrzeszenia „WiN”, walczył pod dowództwem Franciszka Jaskólskiego „Zagończyka” oraz pośmiertnie Antoni Dołęga ,,Znicz”, żołnierz zrzeszenia WiN, który ukrywał się do 1982 roku.

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali Stanisław Biel „Stach”, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych oraz Ruchu Oporu Armii Krajowej i Zrzeszania „WiN”, w 1949 roku skazany na rok więzienia; Czesław Gadziała „Smyk”, za działalność w młodzieżowej organizacji antykomunistycznej skazany w 1951 roku na 6 lat więzienia; Antoni Jankowski, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, skazany w 1948 r., na 8 lat więzienia; Wiktor Wołosiński „Tygrys”, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, skazany w 1946 r. na 4 lata więzienia, a także Jan Prygiel „Gołąb” i Sylwester Rokita „Czarny”, żołnierze oddziału Franciszka Jaskólskiego „Zagończyka” polegli 15 czerwca 1946 roku, w bitwie z oddziałami sowieckimi pod Zwoleniem.

Za wybitne zasługi w obronie suwerenności i niepodległości Polski, prezydent Andrzej Duda odznaczył Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości Jana Barana, żołnierza Zrzeszenia „WiN”, skazanego w 1948 roku na 2 lata więzienia; Leopolda Dmochowskiego „Sęka”, żołnierza Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, aresztowanego i więzionego w 1949 r.; Jana Dyla, żołnierza Zrzeszenia „WiN”, skazanego w 1950 roku na 5 lat więzienia, Eugeniusza Kaleniuka, działacza antykomunistycznej organizacji „Związek Ewolucjonistów Wolności”, skazanego w 1953 roku na 6 lat więzienia; Stefana Kownackiego, członka Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w latach 1946 – 1953; Jerzego Kuczyńskiego „Ślepowrona”, żołnierza NSZ-AK, współpracującego z Konspiracyjnym Wojskiem Polskim; Ryszarda Poznerowicza, członka Polskiej Szturmówki Chłopskiej, skazanego w 1952 roku na 6 lat więzienia; Romana Rymańskiego, członka Ruchu Oporu Armii Krajowej od 1948 roku, więzionego przy ul. Montelupich w Krakowie oraz Tadeusza Zawistowskiego „Krakusa”, żołnierza AK-NOW, który służył w Pogotowiu Akcji Specjalnej.

Oprócz tego, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi w pielęgnowaniu pamięci o najnowszej historii Polski otrzymali Tomasz Balbus i Leszek Bukowski, a za wybitne zasługi w działalności na rzecz przywracania pamięci o ofiarach zbrodni systemów totalitarnych – Michał Nowak, Justyna Sawicka, Anna Szeląg, Łukasz Szleszkowski i Agata Thannhauser.

Prezydent odznaczył także osoby zasłużone w działalności na rzecz upamiętniania historii Polski i propagujące wiedzę o żołnierzach wyklętych. Złoty Krzyż Zasługi otrzymali Jacek Karczewski i Jarosław Wróblewski, a Brązowy – Krzysztof Marcinkiewicz, Michał Markowicz i Krzysztof Tyliszczak.

– Dziękuje za to, że jesteście. Że przyjęliście od Rzeczypospolitej te odznaczenia, a także za to, że wierzyliście w wolną Polskę, która w końcu nadeszła i że ta Polska może dziś docenić sowich bohaterów i mówić o nich głośno – mówił podczas uroczystości prezydent Andrzej Duda. – Moją ojczyzną jest Polska i to za nią straciłem młode lata. Dziękuje wszystkim odznaczonym kolegom i proszę o modlitwę za tych, którzy zginęli – powiedział w imieniu odznaczonych Roman Rymański.

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL

Premier Mateusz Morawiecki otworzył wystawę „Dowody Zbrodni” w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, które znajduje się w historycznym budynku Aresztu Śledczego przy ulicy Rakowieckiej 37 w Warszawie. – Sens walki nie kryje się w szansach na jej zwycięstwo, ale w wartości samej sprawy – powiedział szef rządu. Na wystawie, którą można oglądać już od dzisiaj od godziny 18, znajdują się m.in. przedmioty, które badacze Instytutu Pamięci Narodowej odkryli podczas prac ekshumacyjnych na „Łączce” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Są to na przykład okulary czy paski, fragmenty mundurów i medaliki należące do ofiar komunistycznego reżimu. Wystawę wraz z ministrem Zbigniewem Ziobrą zwiedzał premier Morawiecki oraz prof. Krzysztof Szwagrzyk, wiceprezes IPN, szef Biura Poszukiwań i Identyfikacji. – Ta wystawa to hołd złożony tamtemu pokoleniu – komentował prof. Szwagrzyk.

Kierownictwo ministerstwa obrony złożyło wieńce przed stołecznymi pomnikami upamiętniającymi żołnierzy wyklętych

Minister Mariusz Błaszczak złożył kwiaty przed Panteonem–Mauzoleum Wyklętych - Niezłomnych

Dyrektor gabinetu Łukasz Kudlicki złożył kwiaty w imieniu ministra Mariusza Błaszczaka przed Panteonem–Mauzoleum Wyklętych – Niezłomnych

Wiceminister Marek Łapiński złożył kwiaty w imieniu ministra Mariusza Błaszczaka pod tablicą upamiętniającą ofiary represji Informacji Wojskowej.

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL

Po południu, uroczystości z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych odbyły się w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL przy ulicy Rakowieckiej 37 w Warszawie, do niedawna areszcie śledczym. To właśnie w tym miejscu w latach 1945-1956 przetrzymywano i torturowano najważniejsze osoby związane z opozycją antykomunistyczną i podziemiem zbrojnym. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele najwyższych władz państwowych, a także kombatanci. – To chyba najstraszliwsze w naszym kraju miejsce, gdzie do końca toczyła się walka o niepodległą i suwerenną Rzeczpospolitą – mówił podczas uroczystości Andrzej Duda. – W tym miejscu, ludzie wierni złożonej żołnierskiej przysiędze i swoim przekonaniom do końca nie zgadzali się z tym, że zachodni alianci sprzedali Polskę. I zgodzili się na postanowienia Jałty, Teheranu i Poczdamu, na oddanie nas pod władanie sowieckiemu imperium. Dziękujemy wam za wolną Polskę – zwrócił się do kombatantów.

Prezydent przypomniał także, że to właśnie w więzieniu przy Rakowieckiej został stracony zarząd Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, na którego czele stał płk Łukasz Ciepliński. To właśnie w rocznicę śmierci oficera, obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Natomiast Zbigniew Ziobro mówił o konieczności przywracania prawdy historycznej. – Musimy bronić szacunku dla bohaterów, tych setek tysięcy Polaków, którzy walczyli o wolną Polskę i milionów ofiar – nazizmu hitlerowskiego i komunistycznej władzy – mówił. – Każdego roku będziemy się tu spotykać, aby ta pamięć wybrzmiewała. To jest nasze zadanie, to jest nasza misja – podkreślił.

Podczas uroczystości poseł Andrzej Mela odczytał także list od Jarosława Kaczyńskiego, prezesa Prawa i Sprawiedliwości. Szef partii przypomniał w nim, że więźniowie, którzy byli osadzeni przy ulicy Rakowieckiej byli traktowani w bestialski sposób. – Wówczas, kto walczył o wolność i niepodległość stawał się zdrajcą i faszystą, a ten kto mordował i prześladował rodaków służąc obcemu systemowi uzyskiwał miano patrioty – napisał.

Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego

– Dzięki krwi, uporowi i wierności żołnierskiej przysiędze żołnierzy wyklętych Polska znów się odrodziła, znów jest suwerenna, niepodległa i dumna – mówił prezydent Andrzej Duda przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie podczas uroczystości z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Prezydent dodał, że niezłomni nie pogodzili się z tym, że Polska została zdradzona, nie zgodzili się na sowiecką władzę, nawet za cenę własnego życia.

Jak podkreślił Andrzej Duda, komuniści przez dziesiątki lat chcieli zniszczyć pamięć o wyklętych, zabijali ich skrytobójczo, zakopywali bez nagrobków, próbowali wymazać ich imiona z kronik i ludzkiej pamięci. – Chcieli ich zniszczyć, ale to się komunistom nie udało, bo pamięć ludzka pozostała wierna tym, którzy walczyli za ojczyznę do samego końca – zaznaczył prezydent. Dodał też, że Polska zawsze będzie pamiętać o niezłomnych i na ich przykładzie wychowywać nowe pokolenia.

– Żołnierze wyklęci, wasza wiara, że są wartości ważniejsze od życia, wytycza dla nas azymut na przyszłość – zaznaczył w swoim przemówieniu premier Mateusz Morawiecki. Premier dodał, że dziś jesteśmy winni naszym bohaterom walkę o prawdę, o wolność i o lepszą, wolną i solidarną Polskę.

Z kolei minister obrony Mariusz Błaszczak podkreślił podczas uroczystości, że żołnierze wyklęci stanowią dla nas wzór. – Oddajemy hołd najdzielniejszym z dzielnych, którzy oddali życie za wolną Polskę, aby być jej wierni – mówił szef MON. Natomiast Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych mówił o tym, że walka żołnierzy wyklętych nie była wojną domową. – To była wojna wolnych Polaków, rycerzy niezłomnych, z namiestnikami Kremla – stwierdził szef UdsKiOR.

Podczas uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza minister Błaszczak wręczył trzem jednostkom Obrony Terytorialnej decyzje o przejęciu tradycji i nadaniu imienia patrona. 4 Warmińsko-Mazurska Brygada OT otrzymała imię kpt. Gracjana Klaudiusza Fróga „Szczerbca”, dowódcy 3 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej i przejęła tradycje Oddziału Lotnego im. króla Bolesława Chrobrego AK i 3 Wileńskiej Brygady AK.

5 Mazowieckiej Brygadzie OT zostało nadane imię st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja”, dowódcy patrolu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Natomiast 6 Mazowiecka Brygada OT otrzymała imię rtm. Witolda Pileckiego, żołnierza AK i dobrowolnego więźnia Auschwitz.

Uroczystość uświetniła zmiana posterunku honorowego przy Grobie Nieznanego Żołnierza, a zakończył ją apel pamięci i złożenie wieńców na płycie GNŻ.