Bez Błękitnej Armii i jej dowódcy gen. Józefa Hallera nie byłoby możliwe ukształtowanie granic niepodległej Polski na początku XX wieku – mówił minister Antoni Macierewicz. Szef MON-u otworzył w środę konferencję poświęconą losom i znaczeniu powstałej we Francji w 1917 roku ochotniczej Armii Polskiej. Dwudniowa debata jest częścią obchodów roku Hallera.
Międzynarodowa konferencja naukowa zatytułowana „Błękitna Armia i jej dowódca, gen. Józef Haller” odbywa się na Zamku Królewskim w Warszawie. Debatę otworzył minister obrony narodowej Antoni Macierewicz. – Powstanie armii gen. Józefa Hallera było wynikiem mądrej decyzji Republiki Francuskiej oraz patriotyzmu Polaków, którzy potrafili przekonać aliantów do zgody na jej utworzenie – ocenił szef MON-u. Podkreślił, że choć Armia Polska we Francji powstała pod patronatem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego, łączyła tradycję, wysiłek i dokonania wszystkich stronnictw i orientacji politycznych walczących o niepodległość Polski. – Symbolem tego był dowódca armii gen. Józef Haller, człowiek, którego droga życiowa odzwierciedlała drogę Polaków odzyskujących niepodległość – mówił minister Macierewicz. Dodał, że bez Błękitnej Armii (nazywanej tak od koloru mundurów) „nie byłoby możliwe ukształtowanie granic niepodległej Polski na początku XX wieku”.
Marszałek Sejmu Marek Kuchciński w liście skierowanym do uczestników obrad wskazał, że przypadająca w tym roku setna rocznica powstania Błękitnej Armii to okazja do przypomnienia o walce Polaków po stronie aliantów w czasie I wojny światowej. – Przez lata ten rozdział naszej historii był pomijany, teraz tradycja armii Hallera odżyła w polskim wojsku – zauważył marszałek.
Podczas obrad prof. Wojciech Fałkowski, wiceminister obrony, przypomniał losy gen. Hallera, który w czasie I wojny dowodził m.in. Legionem Wschodnim w Galicji, na czele 2 Brygady Legionów Polskich walczył na Wołyniu, dowodził też Korpusem Polskim na Ukrainie. Natomiast w październiku 1918 roku objął dowództwo nad ochotniczą Armią Polską. – Kiedy wracał do Polski wiosną 1919 roku był już postacią znaną i legendarną – mówił prof. Fałkowski.
W kraju generał dowodził Frontem Pomorskim przejmując Pomorze od wojsk niemieckich i 10 lutego w Pucku dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem. Podczas wojny polsko-bolszewickiej był Generalnym Inspektorem Armii Ochotniczej, zaś w odrodzonej Polsce pełnił funkcję m.in. Generalnego Inspektora Artylerii. Po wybuchu II wojny przedostał się do Wielkiej Brytanii i został ministrem oświaty w Rządzie na Uchodźstwie. Zmarł w 1960 roku w Londynie, a 33 lata później jego prochy spoczęły w kościele garnizonowym w Krakowie. – Wojsko potrzebuje wzorów, aby budować swój etos i takimi wzorami są na pewno gen. Haller i Błękitna Armia – stwierdził wiceminister.
Z kolei o pierwszych formacjach polskich we Francji podczas I wojny opowiadał prof. Wiesław Wysocki, kierownik Katedry Historii XIX i XX wieku Instytutu Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. – Władze francuskie zgodziły się na sformowanie dwóch polskich ochotniczych pododdziałów – mówił historyk. Pierwszy z tych oddziałów, nazwany bajończykami od miasta Bayonne, gdzie został sformowany, liczył 180 żołnierzy. Drugi liczący około 250 ochotników powstał w Rueil i nazwano ich ruelczykami. Oba oddziały walczyły na froncie w strukturach francuskiej armii.
Kwestie polityczne i międzynarodowe jakie towarzyszyły utworzeniu Armii Polskiej we Francji omówił prof. Marek Kornat z Katedry Historii Stosunków Międzynarodowych UKSW. Jak tłumaczył, do 1917 roku, pomimo wysiłków polskich środowisk niepodległościowych, inicjatywa powołania polskiego wojska na Zachodzie napotykała trudności. – We Francji liczono się z negatywnym stanowiskiem ich sojusznika, czyli Rosji – przypominał historyk. Dlatego dopiero w 1917 roku, po wybuchu rosyjskiej rewolucji, można było zacząć tworzyć polską armię. – Dzięki powstaniu tej 70-tysięcznej formacji, która walczyła u boku aliantów, potwierdziliśmy sojusz z Francją i zostaliśmy uznani za jedno ze zwycięskich państw ententy – podsumował prof. Kornat.
Konferencji towarzyszy wystawa dotycząca gen. Hallera i jego armii przygotowana przez Centralną Bibliotekę Wojskową. Organizatorem obrad jest Ministerstwo Obrony Narodowej we współpracy z Muzeum – Zamkiem Królewskim w Warszawie, Ośrodkiem Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich Uniwersytetu Warszawskiego oraz TVP Historia. Patronat medialny nad wydarzeniem objęła „Polska Zbrojna”.
autor zdjęć: Maciej Nędzyński/ CO MON
komentarze