Nawet 90 tys. nazwisk może zawierać spis uczestników powstania wielkopolskiego. Tworzy go Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne „Gniazdo”. Projekt ma związek z przypadającą w grudniu setną rocznicą zwycięskiego zrywu. Spis trafi do Internetu w lutym 2019 roku, sto lat po zawarciu rozejmu w Trewirze, który zakończył walki Wielkopolan.
– Chcemy, aby powstanie wielkopolskie, największy zwycięski zryw niepodległościowy w naszej historii, trwał w pamięci Polaków – mówi Wojciech Jędraszewski, prezes Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego „Gniazdo” z Mnichowa koło Gniezna. Jak dodaje, jednym z celów Towarzystwa jest upowszechnianie wiedzy historycznej. – Zamieszczaliśmy już na naszej stronie fotografie mogił powstańczych, publikowaliśmy informacje o walkach w Wielkopolsce, a w 2014 roku uruchomiliśmy stronę internetową z listą odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym – wymienia prezes.
Pełna lista powstańców
Teraz członkowie Towarzystwa postanowili upamiętnić 100-lecie wybuchu powstania, tworząc pełną lista uczestników tego zrywu. Spisy powstańców powstawały już w dwudziestoleciu międzywojennym, ale zawierały tylko część nazwisk, najczęściej personalia osób walczących z bronią w ręku. Wśród nich byli dwaj naczelni dowódcy powstania: gen. bryg. Stanisław Taczak i gen. broni Józef Dowbor-Muśnicki. Upamiętniono także ppłk. Stanisława Łapińskiego, szefa Sztabu Komendy Głównej Wojsk Powstańczych, gen. dyw. Kazimierza Grudzielskiego, dowódcę odcinka północno-wschodniego powstania, czy Franciszka Ratajczaka, pierwszego poległego powstańca, który został zabity w dniu wybuchu zrywu 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu.
– Tworzymy pierwsze kompletne zestawienie – podkreśla Jędraszewski. – Na naszej liście znajdą się wszyscy, którzy przyczynili się do zwycięstwa, m.in. lekarze, sanitariuszki, księża, załogi kuchni polowych czy osoby, które wsparły zryw finansowo. Twórcy listy szacują, że będzie ona zawierać 80–90 tys. osób.
Prace nad projektem rozpoczęły się wiosną 2017 roku. Uczestniczy w nim kilkudziesięciu wolontariuszy, członków i sympatyków „Gniazda”. Spis powstaje na podstawie ponad sześciuset materiałów źródłowych: dokumentów z archiwów państwowych i kościelnych oraz z muzeów; publikacji i opracowań analogowych i internetowych; spisów z tablic pamiątkowych czy pomników. Wymaga to przeprowadzenia kwerendy w archiwach, opracowania znalezionych materiałów, zindeksowania ich. Każdy wpis będzie zawierał podstawowe informacje o uczestniku powstania: imię i nazwisko, ewentualny stopień wojskowy i informacje o jednostce, w której służył, status społeczny, datę i miejsce urodzenia, imiona rodziców, datę zgonu oraz miejsce pochówku.
Po zakończeniu prac spis zostanie umieszczony w Internecie i będzie ogólnodostępny. Jak zapewnia Jędraszewski, listę będzie można cały czas uzupełniać, wprowadzać korekty czy dodawać zdjęcia. Uroczysta jej premiera jest planowana na 16 lutego 2019 roku, czyli w setną rocznicę zawarcia rozejmu w Trewirze, który zakończył powstańcze walki.
Zwycięski zryw
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu. Do połowy stycznia Polakom udało się odbić z rąk Niemców miasto oraz wyzwolić większą część Wielkopolski. Działania wojenne zakończył rozejm w Trewirze podpisany między Niemcami i państwami ententy.
Przynależność ziem odzyskanych podczas zrywu (prawie całej Wielkopolski) potwierdził traktat wersalski z 28 czerwca 1919 roku. „Powstanie Wielkopolskie jest przykładem zwycięskiego czynu zbrojnego, który zakończył się sukcesem politycznym”, głosi uchwała Senatu z grudnia 2017 roku ustanawiająca rok 2018 Rokiem Pamięci Powstania Wielkopolskiego.
autor zdjęć: NAC
komentarze