Kiedy jesienią 1918 roku Rzeczpospolita cieszyła się z odzyskanej niepodległości, Wielkopolska nadal była prowincją Niemiec. Mieszkańcy regionu nie chcieli czekać dłużej. W grudniu chwycili za broń, by zademonstrować wolę przyłączenia się do Polski. Dobra organizacja, odwaga powstańców i umiejętne wykorzystanie politycznego kryzysu Cesarstwa pozwoliły zakończyć zryw zwycięsko. Zapraszamy do specjalnego, rocznicowego serwisu „Polski Zbrojnej”.
|
Na przełomie 1918 i 1919 roku ziścił się koszmar Ottona von Bismarcka o oderwaniu Prowincji Poznańskiej od Prus. Powstanie wielkopolskie okazało się majstersztykiem działań politycznych i militarnych, których synchronizacja dała Polakom nie tylko satysfakcję zwycięstwa, lecz i rzeczywiste korzyści – przyłączenie prawie całej Wielkopolski do Rzeczypospolitej. |
|
|
Legenda pilota Pniewskiego |
|
|
Franciszek Jach – pilot z fantazją Dzięki niemu powstańcy wielkopolscy zdobyli swój pierwszy samolot już dziesięć dni przed zajęciem niemieckiego lotniska Ławica. A to nie był jedyny brawurowy wyczyn kpt. Franciszka Jacha. W czasie wojny polsko-bolszewickiej zasłynął bezpardonowymi atakami na pozycje sowieckie i największą liczbą lotów bojowych, a po wybuchu II wojny został wywiadowcą Armii Krajowej. |
|
|
Sztuka lawirowania |
|
|
Był dowódcą piechoty i wyszkolonym artylerzystą, który podczas wielkopolskiej insurekcji stanął na czele powstańczego oddziału. Rankiem 6 stycznia 1919 roku dowodzone przez ppłk. Andrzeja Kopę oddziały powstańcze opanowały niemieckie lotnisko Ławica pod Poznaniem. Zdobyto tam sprzęt wojskowy wart blisko 200 mln marek niemieckich. |
|
|
Jak Wielkopolanie zdobyli niepodległość |
|
|
Korfanty – przywódca i dyplomata Był jedną z kluczowych postaci związanych z odzyskaniem niepodległości. Dyplomatyczne talenty Wojciecha Korfantego sprawiły, że udało się obronić terytorialne zdobycze powstańców wielkopolskich. Stanął później na czele III powstania śląskiego, a dzięki jego zabiegom do Polski przyłączono najbardziej uprzemysłowioną część Górnego Śląska. |
|
|
Ignacy Jan Paderewski musiał ważyć słowa. Choć przyjechał do Polaków, formalnie znalazł się w obcym państwie, a jeden fałszywy krok mógł doprowadzić do międzynarodowego kryzysu. Po cienkim lodzie stąpał więc nad wyraz ostrożnie. Mimo to dzień później w Poznaniu wybuchło powstanie. |
|
|
Pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego Choć pierwszym naczelnym dowódcą powstania wielkopolskiego został właściwie przez przypadek, gen. Stanisław Taczak zasłużył się, porządkując dowodzenie tym zrywem oraz przygotowując podwaliny pod struktury przyszłej Armii Wielkopolskiej. Generał zdobywał szlify oficerskie w armii pruskiej, a po proklamowaniu niepodległej Polski wstąpił do odradzającego się wojska jako pierwszy Polak, były oficer armii niemieckiej. |
|
|
Powstanie wielkopolskie – jak ochotnicy stali się żołnierzami
27 grudnia 1918 roku do walki w powstaniu wielkopolskim ruszyły słabo uzbrojone, ochotnicze odziały. Powstańcy zdobywali broń i mundury na żołnierzach armii pruskiej. Wkrótce także przekształcili się w regularną Armię Wielkopolską. Wiosną 1919 roku stanowiła ona najlepiej uzbrojoną i wyposażoną część polskich sił zbrojnych. |
|
|
Mieczysław Paluch – powstaniec o dwóch twarzach Patriota oddany sprawie niepodległości, odważny i bezkompromisowy, jednocześnie hardy i konfliktowy. Major Mieczysław Paluch miał tylu wrogów, co przyjaciół, ale jego zasług nie sposób kwestionować. Był jednym z organizatorów powstańczych oddziałów i brał udział w zwycięskich walkach na północy Wielkopolski. |
|
|
Józef Dowbor-Muśnicki: generał potrzebny od zaraz Był urodzonym żołnierzem, znakomitym organizatorem, ale miał bardzo trudny charakter. Wielkopolan często irytował, z drugiej strony szanowali go jak mało kogo – za zamiłowanie do porządku i doprowadzenie powstania do zwycięskiego końca. Ale też za to, że po walce postanowił żyć wśród nich. |
|
|
Rozejm w Trewirze zakończył wielkopolski zryw Zobowiązanie Niemców do zaprzestania kroków zaczepnych przeciw Polakom i wytyczenie linii demarkacyjnej, obejmującej obszary zdobyte przez polskich powstańców, to postanowienia podpisanego 100 lat temu rozejmu w Trewirze dotyczące zrywu wielkopolskiego. Traktat zawarty między ententą i Niemcami formalnie zakończył walki o przyłączenie Wielkopolski do II RP. |
|
|
Poznań świętuje 100-lecie zwycięskiego powstania Zwierzchnik sił zbrojnych wziął udział w obchodach setnej rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego, jednego z nielicznych w historii Polski zwycięskich zrywów. – Nie byłoby II Rzeczpospolitej w jej ostatecznym kształcie, gdyby nie determinacja, odwaga i dziesięciolecia pracy Wielkopolan – mówił Andrzej Duda. W Poznaniu pamięć powstańców uczcił także premier Mateusz Morawiecki. |
|
|
W stolicy uczczono pamięć powstańców wielkopolskich Msza w intencji powstańców wielkopolskich, salwa honorowa i apel pamięci – tak w Warszawie upamiętniono rocznicę wybuchu sto lat temu największego zwycięskiego powstania w dziejach Polski. Podczas uroczystości przed Grobem Nieznanego Żołnierza przypomniano też, że powstanie wpłynęło na kształt granic naszego kraju po I wojnie światowej. |
| |
|
|
W związku z kolejnymi rocznicami wybuchu Powstania Wielkopolskiego przygotowaliśmy specjalne wydania „Polski Zbrojnej”. Powstały one dzięki wsparciu naszych partnerów: PKN Orlen; Polskiej Spółce Gazownictwa; Fundacji PGNiG „Rozgrzewamy polskie serca” oraz Wojskowym Zakładom Motoryzacyjnym S.A. Wydawnictwa te są dostępne w wersji elektronicznej. Zapraszamy do lektury!